Հայերենում իմ ամենասիրելի բառերից մեկը «գերդաստանն» է։ Դրա մեջ մի յուրօրինակ ազգային ուժի ու միասնության զգացում կա։ Հայի համար «գերդաստանը» պարզապես ընտանիք չէ, այլ տոհմ, որի մեջ ընդգրկված են արդեն վաղուց, առաջին հայացքից մոռացված թվացող նախնիների սերունդները։ «Գերդաստանը» ներառում է բոլոր հարազատներին, անգամ նրանց, ում կյանքում մեկ անգամ ես տեսնում՝ տոհմի ներկայացուցիչներից մեկի հարսանիքի կամ հուղարկավորման արարողության ժամանակ։ «Գերդաստանը» պատմություն է, սերնդեսերունդ փոխանցվող հիշողությունների եւ ընտանեկան լեգենդների շղթա։ «Գերդաստանը» հայի ուժն է, նրա թիկունքը, ապահովությունը, օջախի բույրը, որտեղից կարելի է զգալ տաք լավաշի, հասած ծիրանի համն ու հոտը։ Ցանկացած «գերդաստան» ունի իր ավանդույթները, կանոնները, արժեքները, իրեն բնորոշ հումորը եւ գաղտնիքները։ Առանց այս ամենի հայը օտարանում է. նա մոլորվում է այս մեծ աշխարհում, քանի որ հենց «գերդաստանն» է թույլ տալիս նրան զգալ իրեն որպես երկրագնդի կենտրոն... իսկ ավանդույթներն ու հիշողությունները այն հիմնական սյուներն են, որոնց վրա հիմնվում է հայկական «գերդաստանը»...
«Մենք գլուխներս դնում էինք այդ «փոքրիկ ռուլետների» շարանի տակ, եւ քաղցր, անուշաբույր խյուսը ծորում էր մեր բերանի մեջ՝ թափվելով դեմքի, մազերի եւ հագուստի վրա։ Բայց դա ամենահամեղ բանն էր, որ ես երբեւէ կերել եմ իմ կյանքում»,-ահա այսպես էր պատմում ամուսինս իրենց «գերդաստանում» քաղցր սուջուխի պատրաստման մասին։ Դա մի հանդիսավոր արարողություն էր։ Երբ ժամանակը գալիս էր, «գերդաստանի» բոլոր կանայք հավաքվում էին իրենց ամուսինների հայրական տանը, բերում էին ընկույզ, տարբեր գույների թելեր եւ «շփոթ» պատրաստելու համար անհրաժեշտ մյուս բոլոր պարագաները։ Այն եփում էին մի մեծ կաթսայի մեջ, եւ դրա անկրկնելի բույրը տարածվում էր ամբողջ տնով մեկ՝ նույնիսկ դրա սահմաններից դուրս։ Կանայք, տղամարդիկ, երեխաները՝ բոլորը մասնակցում էին այս կարեւոր արարողությանը։ «Երբ թելն անցկացնում էին ընկույզի միջով, լցնում շփոթն ու կախում պատշգամբում, դա մեզ համար ամենաերջանիկ պահերից մեկն էր աշխարհում։ Մենք պառկում էինք սուջուխի շարանի տակ եւ փորձում «որսալ» շփոթից թափվող համեղ կաթիլները՝ ոտքից գլուխ թաթախվելով այս հեղուկ խյուսի մեջ. ի դեպ, այն շատ դժվար էր լվանալ։ Չնայած տատիկը, մայրիկը բարկանում էին մեզ վրա, բայց մենք այդպես շիրայով կեղտոտված, բայց այնպիսի մեծ երջանկությամբ էինք վազում, որ նրանց զայրույթը շատ արագ մոռացվում էր»։
Ամեն տարի դեկտեմբերի 21-ին՝ իր ծննդյան օրը, հայրս խաշ էր «դնում». նույնիսկ մութ ու ցուրտ 90-ականներին, երբ գազ, լույս եւ անգամ փող չկար։ Այդ ամենը էական չէր նրա համար, նա միջոցներ էր գտնում, «տոտիկներ» գնում, մաքրում դրանք եւ ամբողջ գիշեր եփում։ Նա ողջ գիշեր աչք չէր փակում եւ մեծ սիրով ու հաճույքով հետեւում էր այս գործընթացին։ Ընդ որում, երբ առավոտյան մեր ամբողջ «գերդաստանը» հավաքվում էր, նա մեծ աշխուժությամբ եւ ուրախությամբ սեղան էր նստում... Ես երբեք խաշ չեմ սիրել. անկեղծ ասած՝ հիմա էլ չեմ սիրում։ Այն տարիներին չէի հասկանում հորս վճռականությունը, մեծ սերն ու ոգեւորությունը խաշ պատրաստելու հարցում։ Խոստովանում եմ՝ միայն վերջերս եմ հասկացել դրա խորը իմաստը։Հայրս արդեն 14 տարի մեզ հետ չէ ու 14 տարի է այդ մեծ «գերդաստանից» ոչ մեկ խաշ չի «դնում», սակայն ընտանեկան հազվադեպ հանդիպումների ժամանակ բոլորը հիշում են հորս դրած խաշն ու նրա խանդավառությունը, նրա ժպիտը, խառնվածքը... Եվ այս ամենը ոչ միայն ընտանեկան ջերմություն, այլ ինչ-որ ուժ է տալիս քեզ՝ անբացատրելի առեղծվածային մի ուժ։ Ասես, մենք բոլորս մասնակից ենք մի խորհրդավոր, եւ միայն մեզ հայտնի «կախարդանքի»...
Ես ցանկանում եմ, որ դու էլ, հարգելի ընթերցող, հիշես քո «գերդաստանի» ավանդույթները, զգաս դրանց ուժն ու այնտեղ թաքնված կապը սեփական ազգի հետ։ Չէ՞ որ բոլոր հայերը մի մեծ, խենթ «գերդաստանի» անդամներ են... Եվ քանի դեռ այս զգացումն ապրում է մեր մեջ, ուրեմն ապրում ենք նաեւ մենք...
Էմմա Օ.
Հետևեք NEWS.am STYLE-ին Facebook-ում, Twitter-ում և Instagram-ում
23:13, 24 ապրիլի
«Ցեղասպանությունը եղել է․ իմ մեծ տատն ու պապը զոհ են գնացել այդ սարսափելի ոճրագործությանը»․ Գեւ Օրկյան22:17, 24 ապրիլի
Վահե Բերբերյանը հրապարակել է Հայոց ցեղասպանության զոհ դարձած իր պապի միակ լուսանկարն ու խոսել իր խոստման մասին21:30, 24 ապրիլի
«Մենք ոգեկոչում ենք 1915 թվականին զոհված հայերի հիշատակը: Նրանց թվում են իմ նախնիները»․ ամերիկահայ դերասանուհի Դիանա Մեդիսոն20:48, 24 ապրիլի
«Ուզում եմ հիշել իմ նախնիներին, ովքեր զոհվել են, եւ նրանց, ովքեր ողջ են մնացել»․ Սերժ Թանկյանի գրառումը՝ Հայոց ցեղասպանության 109-րդ տարելիցի կապակցությամբ19:46, 24 ապրիլի
«Այս ողբերգությունը նրա կյանքի անբաժան մասն է եղել»․ Քրիստինա Ազնավուրը արխիվային լուսանկարներ է հրապարակել Շառլ Ազնավուրի՝ Հայաստան կատարած այցից16:33, 24 ապրիլի
«Հայոց պատմության ուսուցիչս նույնիսկ մեր ավարտական երեկոյի ժամանակ ասաց՝ թուրքին բարեկամ չկարծեք…». Ժաննա Բուտուլյան15:04, 24 ապրիլի
«Երբ մենք հիշում ենք Հայոց ցեղասպանությունը, մենք երդվում ենք երբեք չմոռանալ պատմության դասերը»․ լիբանանահայ դիզայներ Գրիգոր Ջաբոտյան14:29, 24 ապրիլի
Լույս է տեսել Հաքան Սեքինելգինի «Հայոց ցեղասպանությունը եւ Թուրքիան. հանրային հիշողություն եւ ինստիտուցիոնալացված ժխտում» գիրքը13:03, 24 ապրիլի
«Եվրատեսիլ 2024»-ում Հայաստանը ներկայացնող «Լադանիվա» խմբի անդամները հարգանքի տուրք են մատուցել Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակին (ֆոտո)12:01, 24 ապրիլի
Մարգարիտա Սիմոնյանը պատմել է Հայոց ցեղասպանությունից փրկված իր նախնիների պատմությունը11:12, 24 ապրիլի
«24.04.2024 ից թող սկսվի Հայաստան-Արցախի վերածննդի հետհաշվարկը: Ես հավատում եմ». Նազենի Հովհաննիսյան10:04, 24 ապրիլի
Աշխարհը՝ Հայոց ցեղասպանության մասին. հայտնի մարդկանց հայտարարությունները՝ ողբերգության 109-րդ տարելիցի կապակցությամբ