Վահագն Հայրապետյան. «Ես ջազը համարում եմ էկոլոգիապես մաքուր երաժշտություն»

Հայաստանում չկա ջազի սիրահար, ով չի ճանաչում կոմպոզիտոր եւ վիրտուոզ դաշնակահար Վահագն Հայրապետյանին: Նա ելույթ է ունեցել այնպիսի հայտնի ջազմենների հետ, ինչպիսիք են Իգոր Բուտմանը, Դանիիլ Կրամերը, Էլվին Ջոնսը, Բարրի Հարրիսը: Նրա ստեղծագործական կյանքը բազմաշերտ է. ջազմենը հաջողությամբ ելույթ է ունենում իր իսկ ղեկավարած «Կատուներ» ջազ-ռոք սեպտետի հետ, հանրահայտ Armenian Navy Band խմբի անդամ է, միաժամանակ երաժշտություն է գրում հայկական ֆիլմերի համար: Վերջերս NEWS.am STYLE-ի լրագրողին հաջողվեց զրուցել երաժշտի հետ, ով պատմեց ջազի հանդեպ իր խորը սիրո եւ հետագա ստեղծագործական ծրագրերի մասին:

Դուք դասական երաժշտական կրթություն ունեք: Ինչո՞ւ հետագայում ընտրեցիք ոչ թե դասական, այլ հենց ջազ երաժշտությունը:

Ես չեմ ընտրել: Երաժշտությունն է ինձ ընտրել: Ես դասական կրթություն եմ ստացել, ուսանել եմ Կոնսերվատորիայում, բայց մանկուց ջազ եմ լսել: Լսում էի բոլոր ջազմեններին, հատկապես ջազի սկզբից մինչեւ 1960-ականների կեսերի երաժիշտներին: Հիմա ժամանակակից ջազ էլ եմ լսում, ուղղակի ժամանակակից ջազը շատ միօրինակ է դարձել, աղմուկի է նմանվել: Հիմա նոտաները շատ են, պատմությունը՝ քիչ: Իսկ այն ժամանակ նոտաները քիչ էին, պատմությունը՝ շատ: Պարզապես հիմա ուզում են մոդեռն գրել՝ մոդեռն լինելու համար: Բայց նաեւ երաժիշտներ կան, ովքեր նոր խոսք են ասում ու շատ հաջողված:

Ինչո՞վ է տարբերվում դասական երաժշտությունը ջազից: 

Ճիշտն ասած՝ ոչնչով, որովհետեւ ժամանակին դասական երաժշտությունն էլ իմպրովիզացիոն արվեստ է եղել: Ինձ համար առաջին ջազմենը Բախն է, որովհետեւ բոլոր հարմոնիկ ջազային դարձվածքները Բախի երաժշտության մեջ կան: Եվ, ընդհանրապես, երաժշտությունը երկու տեսակի է լինում՝ լավ կամ վատ, եւ կապ չունի, թե որ ժանրին է պատկանում: Ես նույն «ռաբիս» երաժշտության դեմ ոչինչ չունեմ: Չեմ կարող գնալ խնջույքի կամ հարսանիքի եւ Բեթհովենի, Կոմիտասի կամ ջազի տակ պարել: Կարեւորն այն է, թե ինչ որակով է այն մատուցվում:

Ի՞նչ փոփոխությունների է ենթարկվել ջազի ընկալումն աշխարհում: Այսօր այն Հայաստանում եւ արտերկրում ավելի շա՞տ են, թե՝ հակառակը, քիչ:

Ջազն այսօր դարձել է մեր կյանքի մի մասնիկը, ուզենք, թե չուզենք, ինչպես համակարգիչը, օդանավը, ավտոմեքենան: Ջազն արդեն վաղուց այն տեղում է, երբ այն կարելի է հավասարեցնել դասական երաժշտությանը: Ես ջազն անվանում եմ էկոլոգիապես մաքուր երաժշտություն: Այն անհնար է որեւէ հնարքներով գեղեցկացնել կամ զարդարել: Դրանում ե՛ւ լսելու, ե՛ւ զգալու, ե՛ւ մտածելու շատ բան կա: Եվ հետո հին ու նոր երաժշտություն գոյություն չունի: Այն ոչ կոշիկ է, ոչ էլ՝ հագուստ:

Իսկ Ձեզ համար գոյություն ունե՞ն ջազային եւ ոչ ջազային, դասական, երաժշտական գործիքներ:

Կոնկրետ ինձ համար, օրինակ, ջութակը ջազային գործիք չէ: Ես մինչեւ հիմա ջութակով հաջողված ջազ չեմ լսել: Բայց գործիքը, թերեւս, այդքան կարեւոր չէ: Նվագողն է երաժշտությունը հնչեցնում: Սակայն կան սիմֆոնիկ նվագախմբերի հետ ջազային կատարումների շատ հաջողված փորձեր: Վերջերս մենք Երիտասարդական նվագախմբի հետ նման մի փորձ արեցինք: Հավաքեցի իմ բոլոր ջազմեն ընկերներին, ձեռք բերեցի օրիգինալ նոտաները, եւ մենք նվագախմբի հետ կատարեցինք հայտնի «Charlie Parker with strings» ստեղծագործությունը:

Վերջերս ջազմեն Դանիիլ Կրամերի հետ համատեղ նոր ձայնասկավառակ ձայնագրեցիք: Իսկ ստեղծագործական ի՞նչ նոր ծրագրեր ունեք:

Դանիիլ Կրամերի հետ ձայնագրած սկավառակը կոչվում է «Daniil Kramer and Vahagn Hayrapetyan. Live in Ekaterinburg»: Ձայնագրությունն արվել է հենց Եկատերինբուրգի ֆիլհարմոնիկ դահլիճում կայացած մեր համերգի ժամանակ: Ձայնասկավառակի շնորհանդեսը Արամ Խաչատրյանի անվան ֆիլհարմոնիկ համերգասրահում էր: Սեպտեմբերին ուզում ենք շնորհանդեսը տեղափոխել Մոսկվա, որովհետեւ Կրամերը, Մոսկվայից է: Վերջերս ելույթ ունեցանք նաեւ մոսկովյան «Էսսե» ջազ-ակումբում, որտեղ հեղինակային երգերի համերգ կայացավ ռուս երաժիշտների մասնակցության իմ կազմած կվինտետի հետ համատեղ: Հուսով եմ, որ շուտով կթողարկվի նաեւ այդ համերգի ձայնասկավառակը: Իսկ մոտ ժամանակներս Երեւանում համերգներով ելույթ կունենան «Կատուները»: 

Երկու տարի առաջ դուք Հովհաննես Գալստյանի «Խճճված զուգահեռներ» ֆիլմի համար երաժշտություն գրեցիք: Ի՞նչ էր նշանակում Ձեզ համար ստեղծագործական այդ նոր էջը: Ինչո՞վ է տարբերվում ֆիլմի համար գրած երաժշտությունը մյուս կոմպոզիցիաներից:

Հովհաննես Գալստյանի ֆիլմի համար գրած երաժշտությունն իմ առաջնեկն էր: Դա նաեւ ինձ համար շատ մեծ փորձ էր: Դրանից հետո գրվեց «Շոռն ու Շոռշոռը», որը կենդանի կատարմամբ հնչեց անցյալ տարի, «Ոսկե ծիրան» կինոփառատոնի բացմանը: Ինձ թվում է՝ նման բան Երեւանում վաղուց չէր եղել: Դրանից հետո գրեցի Միքայել Պողոսյանի եւ Նատալյա Բելաուսկենեի «Եթե բոլորը…» ֆիլմի երաժշտությունը, որն, ի դեպ, արժանացավ Պեկինի միջազգային կինոփառատոնի առաջին մրցանակի, ինչը ես ամեն անգամ նշում եմ մեծ հպարտությամբ: Երեկ էլ նման մի առաջարկ ստացա: Դեռեւս չգիտեմ, թե ռեժիսորն ով է: Ֆիլմի համար երաժշտություն գրելն ուրիշ աշխարհ է: Այն ավելի շատ կոչված է ֆիլմին օգնելու: Մինչեւ հիմա ես ընդամենը երեք ֆիլմի համար եմ երաժշտություն գրել: Ինձ համար շատ հետաքրքիր է այդ աշխատանքի պրոցեսը: Այդ լրիվ ուրիշ պատմություն է:

Զրուցեց Լիլիթ Պետրոսյանը