Երեւանի Ստանիսլավսկու անվան ռուսական դրամատիկական թատրոնը հանդիսատեսին ներկայացրեց Ալեքսանդր Վամպիլովի «Բադի որս» պիեսի նոր բեմադրությունը։ Ինչ-որ անսպասելի բաներով կամ դրամայի նոր մեկնաբանությամբ թատրոնի գլխավոր ռեժիսոր Ա.Ս.Գրիգորյանը որոշել է չտարվել՝ հիմնական շեշտը դնելով գլխավոր հերոսի կյանքի ողբերգության վրա, որում մեղավոր է ոչ միայն ինքը, ինչպես կարող է թվալ առաջին հայացքից։
Առաջինն աչքի է ընկնում Երվանդ Ենգիբարյանի ոգեւորիչ խաղը, ով էլ հենց գլխավոր դերն է տանում։ Պետք է ասել, որ կերպարն անասելի բարդ ու բազմակողմանի է, քանի որ Զիլովը ոչ միայն բադերի ու կանանց որսով զառանցող եսասեր է։ Նա կյանքում ոչ մի բադ չի սպանել եւ ոչ մի կնոջ էլ չի երջանկացրել։ Նա մոռացություն ու մխիթարություն է փնտրում ալկոհոլի մեջ։ Բայց ամեն ինչ այդքան միանշանակ չէ. նա, իհարկե, թույլ եւ եսասեր մարդ է, բայց միեւնույն ժամանակ՝ ելք փնտրող, որ կուրորեն փնտրում ու հենց իր թուլության պատճառով՝ չի գտնում։
Թեեւ ավելի հեշտ է, այդ թվում նաեւ բեմական մարմնավորման համար, ամեն ինչ սեւ լույսի տակ տեսնել։ Հնարավոր է նույնիսկ, որ նման մեկնաբանությունը բեմում տեղի ունեցող գործողության տեսակետից շատ հետաքրքիր կլիներ, քանի որ դժվար թե Վամպիլովը, պիեսը ստեղծելիս, գունավոր ներկապնակ փնտրեր սեւից բացի։ Սակայն ռուսական թատրոնի որոշումն ամենեւին էլ պարզեցված չէր։
Եվ կրկին՝ հավերժ այդ հարցը. «Ո՞վ է մեղավոր»։ Հարցին հետեւում է պատասխանը, որին տանող ճանապարհը բոլորովին աննկատ «ուտում» է հանդիսատեսի երեք ժամը։ Ո՞վ. ակնհայտ է՝ բոլորովին էլ ոչ սեփական հոր թաղմանն այդպես էլ չգնացած Զիլովը, այլ առաջին հերթին նրան շրջապատող այդ անթիվ-անհամար «Ալիկները»։ Հենց այդպես. Զիլովին շրջապատող բոլոր միատեսակ մտածողությամբ իրարից չտարբերվող ու կարծրատիպային պահվածք ունեցող մարդկանց «Ալիկ» է անվանում երեւի թե ամենալուսավոր կերպարը՝ թեթեւամիտ Վերան (Ելենա Վարդանյան)։ Դրանք ե՛ւ Զիլովի ընկերներն են, ե՛ւ կնոջից ու նրա ամեն խոսքից վախեցող ղեկավարը (Ռոբերտ Հակոբյան), ե՛ւ փաստացի բեմում հայտնվող բոլոր մարդիկ։
Նրանք որոշում են կատակել Զիլովի հետ, ով ալկոհոլի մեծ քանակ օգտագործելու հետեւանքով մոռանում է երեկվա կատարվածը. սգո ծաղկեպսակ ու սեփական մահվան կապակցությամբ ցավակցությամբ մի հեռագիր ուղարկել։ Այստեղ էլ սկսում ես հասկանալ, թե ինչու վամպիլովյան պիեսը ժամանակին շռնդալից կերպով հրատարակվեց եւ բեմադրվեց խորհրդային թատրոններում. այդ ծաղկեպսակը Զիլովի համար չէ, այլ՝ հասարակության, ով պատրաստ է առանձին բնակարանի համար հրաժարվել այն ամենից, ինչը կյանքի հոգեւոր իմաստն է՝ խղճից։ Թեեւ, մյուս կողմից, ինչու միայն հասարակությանը։ Մի՞թե «Որսից» համարյա կես դար անց ինչ-որ բան, մեծ հաշվով, փոխվել է։
Ամեն ինչ այդպես էլ սեւի մեջ կլիներ, եթե Զիլովի չհետապնդեր նրա անողոք խիղճը՝ անդրդվելի մատուցող Դիմայի կերպարով (Արսեն Լեւոնյան)։ Զիլովն առանց նրա չի կարող ապրել, թեեւ երբեմն համարյա ատում է նրան, իսկ այն, որ բեմում հայտնված հրացանն, այնուամենայնիվ, կրակում է առանց շրջապատին վնաս հասցնելու, հենց Դիմա-խղճի շնորհքն է։ Նաեւ՝ Զիլովին իր անհույս սեւության մեջ շանս տվող հեղինակի ու ռեժիսորի։
Ի դեպ, մի դիտարկում. հետաքրքիր է ներկայացման ընթացքում հանդիսատեսին հետեւելը. մարդիկ, ովքեր չեն պատկերացնում, թե իրենց հետեւում են, մեծ մասամբ իրենք իրենց են տեսնում կերպարների մեջ, եւ դրանից եզրափակիչ ծափահարություններն ավելի ուժեղ ու սովորականից անկեղծ են հնչում…
Նաեւ ուզում եմ նշել. Ինչպես միշտ, Ստանիսլավսկու թատրոնում ոչ սովորական ու զարմանալիորեն համահունչ ձեւավորում է՝ բեմադրող նկարիչ Արթուր Հարությունյանի շնորհքը։
Այցելեք, դիտեք։ Հնարավոր է՝ կերպարներից մեկն էլ ձեզ ծանոթ թվա:
Տեքստը՝ Յանա Ռուբենի
Հետևեք NEWS.am STYLE-ին Facebook-ում, Twitter-ում և Instagram-ում
23:13, 24 ապրիլի
«Ցեղասպանությունը եղել է․ իմ մեծ տատն ու պապը զոհ են գնացել այդ սարսափելի ոճրագործությանը»․ Գեւ Օրկյան22:17, 24 ապրիլի
Վահե Բերբերյանը հրապարակել է Հայոց ցեղասպանության զոհ դարձած իր պապի միակ լուսանկարն ու խոսել իր խոստման մասին21:30, 24 ապրիլի
«Մենք ոգեկոչում ենք 1915 թվականին զոհված հայերի հիշատակը: Նրանց թվում են իմ նախնիները»․ ամերիկահայ դերասանուհի Դիանա Մեդիսոն20:48, 24 ապրիլի
«Ուզում եմ հիշել իմ նախնիներին, ովքեր զոհվել են, եւ նրանց, ովքեր ողջ են մնացել»․ Սերժ Թանկյանի գրառումը՝ Հայոց ցեղասպանության 109-րդ տարելիցի կապակցությամբ19:46, 24 ապրիլի
«Այս ողբերգությունը նրա կյանքի անբաժան մասն է եղել»․ Քրիստինա Ազնավուրը արխիվային լուսանկարներ է հրապարակել Շառլ Ազնավուրի՝ Հայաստան կատարած այցից16:33, 24 ապրիլի
«Հայոց պատմության ուսուցիչս նույնիսկ մեր ավարտական երեկոյի ժամանակ ասաց՝ թուրքին բարեկամ չկարծեք…». Ժաննա Բուտուլյան15:04, 24 ապրիլի
«Երբ մենք հիշում ենք Հայոց ցեղասպանությունը, մենք երդվում ենք երբեք չմոռանալ պատմության դասերը»․ լիբանանահայ դիզայներ Գրիգոր Ջաբոտյան14:29, 24 ապրիլի
Լույս է տեսել Հաքան Սեքինելգինի «Հայոց ցեղասպանությունը եւ Թուրքիան. հանրային հիշողություն եւ ինստիտուցիոնալացված ժխտում» գիրքը13:03, 24 ապրիլի
«Եվրատեսիլ 2024»-ում Հայաստանը ներկայացնող «Լադանիվա» խմբի անդամները հարգանքի տուրք են մատուցել Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակին (ֆոտո)12:01, 24 ապրիլի
Մարգարիտա Սիմոնյանը պատմել է Հայոց ցեղասպանությունից փրկված իր նախնիների պատմությունը11:12, 24 ապրիլի
«24.04.2024 ից թող սկսվի Հայաստան-Արցախի վերածննդի հետհաշվարկը: Ես հավատում եմ». Նազենի Հովհաննիսյան10:04, 24 ապրիլի
Աշխարհը՝ Հայոց ցեղասպանության մասին. հայտնի մարդկանց հայտարարությունները՝ ողբերգության 109-րդ տարելիցի կապակցությամբ