MOCT 5. Անդերգրաունդ կյանքը Հայաստանում

«Armflix»-ի «Տանդեմ» սերիալի առաջին 3 սերիաների ցուցադրությունը, կարմիր գորգն ու հայտնի հյուրերը (VIDEO)

Անդրեյ Մակարեւիչ. «Ինտերնետը շատ շուտ է հասել մարդկությանը»

Գուշակիր գույնը, ստացիր ծաղկեփունջ. մեկ օր՝ Մայիս Վարդանյանի հետ

Տիհանա Vibes Դավիթ Մանոյանի հետ. Իվետա Մուկուչյանի հետ տեսահոլովակի, Կասպերի եւ այլ թեմաների մասին

Տիհանա Vibes. ZatikArtFest-ի գույներն ու մարդիկ

Տիհանա vibes. Թվում է՝ պարզ հարցեր են, պարզվում է՝ ոչ այնքան

Միխայիլ Շուֆուտինսկին ժամանեց Հայաստան

Տիհանա Vibes. Ընկերները, սեքսը, շաուրման. իսկ ձեզ ի՞նչն է երջանկացնում

Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեն երեւանցիները «Եվրատեսիլում» Լադանիվայի մասնակցությունից

«Օսկար 2024». Լավագույնները, «ամենամերկը», հմայիչ Քենն ու մյուս հիշարժան պահերը

Տիհանա Vibes. Իսկ դուք պատրա՞ստ եք ձեր կնոջ համար այսպիսի «քննություն» հանձնել

«Մենչի վերջը» ստենդափի պրեմիերան, հայտնի հյուրերն ու գլխավոր «մեսիջը»

Տիհանա Vibes. մի քանի շոթ ու դեսից–դենից զրույց Վաչե Երիցյանի հետ

POP NEWS. Շաբաթվա իրադարձությունները` մեկ տողով

«Բարի օր»՝ տաքսիստ Հենդոյի հետ. Մհեր Մխիթարյանի հայտնի կերպարի մասին ֆիլմի պրեմիերան ու կարմիր գորգը

Տիհանա Vibes. Ո՞վ է Նեմրայում ամենաcute-ն ու ամենաsexy-ն

Տիհանա Vibes Արսեն Գրիգորյանի հետ. Ընկերուհի չունեմ, ժամանակ չունեմ

Կիրիլ Ռազլոգով. Հայաստան գալիս վերադառնում եմ իմ արմատներին

20:17, 30 հունվարի

Հայկական կինոարտադրությունը հիմա ինչ–որ առումով վերածնունդ է ապրում, որովհետեւ կար լիարժեք անկում հիշեցնող մի ժամանակահատված, որը համընկավ սովետական միության փլուզման վաղ շրջանի հետ: Ընդ որում այդպիսի իրավիճակ էր նախկին խորհրդային միության բոլոր երկրների կինոարտադրության բնագավառում: Այս մասին ասել է «Կուլտուրա» ալիքի «Կինոյի կուլտ» հաղորդման հեղինակ, համաշխարհային ճանաչում ունեցող մշակութաբան Կիրիլ Ռազլոգովը հարցազրույցում, որը NEWS.am STYLE-ն ընթերցողին է ներկայացնում ամբողջությամբ:

Պարոն Ռազլոգով , ինչպես սկսվեց «Կինոյի կուլտ»-ը:     

Կինոյի պաշտանմունքը ամենատարբեր ընկալումներ ունի, թեեւ, իսկզբանե դա բոլորովին նոր դրսեւորում էր, որ գրեթե փոխարինելու եկավ կրոնական պաշտանմունքին: Կինոթատրոնները վերածվեցին նոր վանքերի, կինոաստղերը՝ նոր աստվածների: Ինչպես մի առիթով դիպուկ բնորոշել է Կաննի կինոփառատոնի նախագահը. « Այս ամենի մեջ ինչ-որ կրոնական բան կա»՝ կարմիր գորգ, բարձր աստիճաններ, որոնք կարծես դեպի կապույտ երկինք են տանում…

Դուք մի քանի տարի ապրել եք ֆրանսիայում եւ այդ տարիները համընկել են ֆրանսիական Նոր Ալիքի հետ: Ի՞նչ տվեցին Ձեզ այդ տարիները:

Այդ տարիներն ինձ ստիպեցին հեռանալ ճշգրիտ գիտություններից, որովհետեւ երիտասարդ ժամանակ որոշել էի մաթեմատիկոս դառնալ: Հենց այն փաստը, որ ես Ֆրանսիայում հայտնվեցի Նոր Ալիք-ին զուգահեռ, այն էլ   անցումային տարիքում ու նայեցի բազմաթիվ ֆիլմեր, ինձ մոտ ցանկություն առաջացավ լրջորեն զբաղվել կինոյով: Իմ կյանքում այդ որոշումը ճակատագրական նշանակություն ունեցավ:

Ի՞նչ տարբերություններ եք նկատում 90-ականների եւ այսօր ստեղծվող ֆիլմերի միջեւ:

Ողջ աշխարհում արվեստն արդեն տասնամյակներ նորություն չի գրանցում: Այս հարցի շուրջ ես ունեմ սեփական թեորիան՝ արվեստը զարգանում է ոչ թե տարիներով, այլ ավելի շուտ՝ սերնդե սերունդ՝ 25, 11, 12 եւ 6 տարի ցիկլով: Գլխավոր մեկնարկը 70-ականներին էր, երբ Հոլիվուդը գրավելով համաշխարհային կինոշուկան, ամերիկյան ազգային կինեմատոգրաֆից վերածվեց տրանս – ազգայինի: Կինեմատոգրաֆի շրջանակներում ի հայտ եկան բազմաթիվ ու բազմատեսակ սուբ – կուլտուրաներ: Հիմք դրվեց փառատոնային մշակույթին: Արդյո՞ք արտառոց որեւէ բան փոխվեց կամ ինչի՞ն հանգեցրեց այս միտումը. փոփոխվեցին միայն կինոյի ընալման պահանջները: Առավել արդիական դարձավ ինտերնետային կինոդիտումը, կինոթատրոնները զիջեցին իրենց տեղը: Փոփոխվեց կինո երեւույթի հոգեբանական ընկալումը: 

Ասում են 21-րդ դարի արվեսը բիզնեսի անբաժանելի մասն է ու, եթե ցանկացած արվեստի գործ բիզնեսի սպառման տեսանկյունից արժեք չունի, ապա դա անիմաստ գոյություն է: Ի՞նչ եք Դուք մտածում այս մասին:

Եթե 21-րդ դարում արվեստը եկամտաբեր չի, ապա իսկապես հարց է ծագում՝ իսկ պե՞տք է դա մեզ, թե ոչ: Պատասխանը միանշանակ է՝ արվեստը երբեք չի եղել բացառապես բիզնեսի աղբյուր, այն գոյություն ունի անկախ այդ հաշվարկներից: Ուրիշ հարց, որ կինոն մեծ ծախսեր պահանջող արվեստ է, եւ խնդիրը հետեւյալն է՝ ինչպես այն կգոյատեւի այս պայմաններում: Մեր օրերում կան բազմապիսի էժանագին տեսախցիկներ, նույնիսկ հեռախոսներ, որոնցով կարելի է ֆիլմեր նկարահանել ու մոնտաժել: Հետեւաբար այդ թեզը չափազանցություն է: Այլ հարց է, որ այդպիսի աշխատանքների կողքին կնկարահանվեն մեծ բյուջեյով ֆիլմեր, այնպես, ինչպես Հոլիվուդում է: Այստեղ միջանկյալ հարթակ է ձեւավորվում, որ կոչվում է համատեղ կինոարտադրություն: Սա հրաշալի հնարավորություն է օրինակ Հայաստանում կամ նմանօրինակ երկրներում կինոարտադրության զարգացման համար: Ի դեպ, այս առումով ե՛ւ Ոսկե Ծիրանը, ե՛ւ Մոսկովյան կինոփառատոնը ունեն համապատասխան ծրագրեր, որոնք ստեղծված են համատեղ կինոարտադրության զարգացման համար: Հայաստանում համատեղ կինոարտադրության զարգացմանը մեծապես նպաստում է Սփյուռքը, ինչպես նաեւ նախկին սովետական հանրապետությունների հետ ունեցած կապերը: Ապագան իհարկե ազգային մշակույթի յուրահատկությունները բացահայտող կինեմատոգրաֆի մեջ է, բայց ֆինանսական տեսանկյունից դա հնարավոր կդառնա միայն համատեղ կինոարտադրության միջոցով:

Ծանո՞թ եք հայկական ֆիլմերին:

Այո, գրեթե ամեն տարի մասնակցում եմ ձեր երկրում անցկացվող Ոսկե Ծիրան միջազգային կինոփառատոնին եւ որպես ժյուրիի անդամ ծանոթանում ծրագրում ընդգրկված բոլոր, այդ թվում նաեւ հայկական ֆիլմերին:

Ինչպե՞ս եք գնահատում հայկական կինոարտադրության զարգացման տեմպերն ու որակները:

Հայկական կինոարտադրությունը հիմա ինչ–որ առումով վերածնունդ է ապրում, որովհետեւ կար լիարժեք անկում հիշեցնող մի ժամանակահատված, որը համընկավ սովետական միության փլուզման վաղ շրջանի հետ: Ընդ որում այդպիսի իրավիճակ էր նախկին խորհրդային միության բոլոր երկրների կինոարտադրության բնագավառում: Եթե սովետական տարիներին հայտնի էին Հենրիկ Մալյանի եւ Ֆրունզե Դովլաթյանի անունները, ապա այժմ կհիշատակեմ Հարություն Խաչատրյանին ու էլի մի քանիսին: Հիմա իմ կարծիքով ի հայտ է եկել կինոյի նոր՝ երիտասարդ սերունդ, որի ներկայացուցիչները հիմանականում նկարահանում են կարճամետրաժ ֆիլմեր: Թե ի՞նչ տեմպերով կզարգանա հայկական կինոարտադրությունը դժվար է ասել, սակայն այն հանգամանքը, որ դուք ունեք միջազգային  կինոփառատոն եւ մի քանի հնչեղ անուններ, արդեն առաջընթացի գրավական են: Թեեւ ստեղծագործական կոնֆլիկտներն անպակաս են, մեր երկրում էլ այդպես է: Դա ստեղծագործական մթնոլորտի անբաժան մասն է, որովհետեւ ստեղծագործող մարդիկ գերզգայուն են: Հույս ունենանք, որ կինոարտադրության զարգացման տեմպերը նկատելի կլինեն: Նոր սերունդն իր հետ թարմ շնչառություն կբերի:

Վերջին 25 տարիների ընթացքում մեր երկրում տեղի են ունեցել մի շարք պատմական նշանակության իրադարձություններ, բայց կինոարվեստում գրեթե որեւէ կերպ չեն արտացոլվել կամ ուշանում են: Ինչո՞վ կարող է սա պայմանավորված լինել:

Գիտեք, պատմական իրադարձությունները կինոյի լեզվով արտացոլելու համար երեւի 100 տարի է պետք: Մոտ տարածությունից հաճախ լավ չենք տեսնում: Չնայած Սպիտակի երկրաշարժի մասին պատմող դոկումենտալ ֆիլմեր ստեղծվեցին: Ինչ վերաբերում է խաղարկային ֆիլմերի ստեղծմանը, ապա իրավիճակը անհամեմատ բարդ է: Առհասարակ արվեստի ֆունկցիաների մեջ չի մտնում անհապաղ արձագանքնել այստեղ եւ հիմա կատարվող իրադարձություններին, անգամ եթե դրանք պատմական նշանակության են: Իհարկե լինում են դեպքեր, երբ կինոն շատ արագ է արձագանքում այս կամ այն իրադարձությանը, եթե դա հասարակական մեծ հնչեղություն ունի, բայց առավել հաճախ հեռանում է թեմայից, որովհետեւ ռիսկային ու վտանգավոր գործոններ կան՝ դժվար է համապատասխան ֆինանսներ հայթայթել, որովհետեւ այն մարդիկ, ովքեր կատարում են ֆինանսկական ներդրումներ, առաջին հերթին հենց իրենք ենք խուսափում ռիսկային իրավիճակներից: Թեեւ պետք է նշեմ, որ սարսափելին ոչ թե արվեստի լեզվով գրանցված արձագանքների բացակայությունն է, այլեւ նմանօրինակ արձագանքների նկատմամբ հոգեւոր պահանջի բացակայությունը, երբ ինքնաարտահայտման պահանջն է բացակայում՝ դրանից բխող բոլոր հետեւանքներով:

Տեխնիկական տեսանկյունից ինչպե՞ս եք տեսնում կինոյի ապագան:

Եկել են 3D-ի ժամանակները: Վերջին տասնամյակում կինոարտադրության բնագավառում սա տեխնիկական գլխավոր ու մեծագույն հեղափոխությունն է:

Այսօրվա երիտասարդ ռեժիսորներին առավել հարմար է ֆիլմեր նկարահանել թվային տեխնիկայով: Ինչպե՞ս եք վերաբերում այս իրողությանը:

Ժապավենն արդեն անցյալ է, կարելի է ասել նույնիսկ՝ թանգարանային նմուշ: Դրանք պահպանվում են կինոարխիվներում եւ ծառայում միայն, որպես թվային տեխնիկայի վերածման աղբյուր: Նույնիսկ Մոսկովյան կինոփառատոնում ֆիլմերի 80 տոկոսը ցուցադրվում են թվայնացված տարբերակներով: Շուտով գրեթե բոլոր կինոթատրոնները թվային կդառնան: Թեեւ կինո-օպերատորների համար ինչ-որ առումով սա ցավալի իրողություն է, որովհետեւ կան հատուկ էֆեկտներ, որոնք ընդունակ է վերարտադրել միայն ժապավենի տեսապատկերային հնարավորությունը: Դրանք գրեթե անհնարին են դառնում ժամանակակից տեխնիկայի օգտագործման պարագայում, բայց միեւնույն է՝ թվային տեխնիկան առաջատար դիրքերում է:

Ասում են, որ հեռուստատեսությունը արվեստի թերի դրսեւորումն է: Ի՞նչ եք դուք մտածում հեռուստատեսության մասին:

Հեռուստատեսությունը արվեստի հետ սերտ կապ ունեցող երեւույթ է: Գոյություն ունի արվեստի գնահատման 2 ընալում՝ ըստ մակարդակի, այսպես ասած բարձր արվեստ, երբ որքան բարձր է նշաձողն, այնքան ցածր է իջնում արվեստը: Ես նախընտրում եմ խոսել օրինակներով: Աշխարհի ամենահայտնի թանգարաններից մեկում այցելեցի Ռուբենսի ցուցասրահ: Դեռ երիտասարդ արվեստաբան էի: Նայեցի բոլոր նկարներն ու հասկացա, որ այստեղ միայն երկուսն էին բնօրինակներ՝ արվեստի գործ: Պարզ էր, որ մնացած բոլորը կրկնօրինակներ էին: Արվեստի գնահատման երկրորդ ընկալումը՝ սոցիոլոգիական մակարդակն է, այն, ինչ հասարակությունն է համարում արվեստ: Այս պարագայում հեռուստատեսությունը կարելի՞ է համարել արվեստ: Ոչ ամբողջությամբ: Ըստ իս, այն ամենն է՝ ինչ մաս է կազմում հասարակությանը, այդ թվում նաեւ մշակույթի փորձագետները ինչ-որ չափով կապված են արվեստի հետ: Լավ է, թե վատ, հարցի մյուս կողմն է:

Հեռուստատեսային սերիալը դասական իմաստով կինորվեստ համարվո՞ւմ է:

Սերիալը դասական կինոյի դրսեւորումներից մեկն է: Փոխվել են կինոյի եւ հեռուստատեսության հարաբերությունները: Այսօր հեռուստատեսային սերիալները հաճախ առավել գերադասելի ու հեղինակավոր են, քան կինոն, թեեւ, որպես արվեստի յուրօրինակ դրսեւորում կինոյի դերը պահպանվում է եւ անկասկած դեռ երկար կպահպանվի: Սա անխուսափելի պրոցես է:

Ե՞րբ կարող է արվեստը դառնալ վտանգավոր գործիք:       

Արվեստն իր տեսակով պահպանողական երեւույթ է ու չի սիրում փոփոխություններ: Նախընտրում է ամեն բան թողնել այնպես ինչպես կա, որովհետու մարդկային շփումներ ապահովող մեխանիզմ է: Երբ սկսում են փոխվել արվեստի կանոնները, վտանգվում է նաեւ մարդկային հարաբերությունների որակը, երբեմն անգամ՝  անհնարին դառնում:  Միեւնույն ժամանակ այն իր մեջ պարունակում է բարակ մի շերտ, որ կոչվում է՝ ակտուալ արվեստ, համաձայն որի՝ այս դաշտում ժամանակ առ ժամանակ ի հայտ են գալիս որոշակի նորարարություններ: Սա իհարկե մշակույթին դուր գալ չի կարող: Հենց այդ պատճառով է, որ ակտուալ արվեստը հաճախ սվիններով է ընդունվում, բայց սա օրինաչափ երեւույթ է: Իր հայտնության սկզբում քրիստոներությունը եւս վտանգավոր էր թվում շատերին:

Կար ժամանակ, երբ  Դուք հոդվածներ էիք գրում հօգուտ զվարճալի ժամանցային ծրագրերի, հետո Ձեր վերաբերմունքը կտրուկ փոխվեց դեպի ինտելեկտուալը: Ինչո՞վ էին պայմանավորված այդ փոփոխությունները:

Դե դա շատ պարզ է՝ լրացնում ես այն բացը, որ կա տվյալ ժամանակահատվածում: Կար ժամանակ, երբ ժամանցային արվեստի մասին գրելը խենթության պես մի բան էր, եւ ես գրում էի հենց այդ մասին: Հիմա իրավիճակն այլ է՝ միայն ծույլերն այդ մասին չեն գրում. բոլորը կարծես լծված են միայն այդ գործին, նույնիսկ համակարգը: Արդեն վաղուց ես գրում եմ միայն ինտելեկտուալ, փորձարարական, էքսպերիմենտալ եւ ավանգարդ կինոյի մասին: Բոլորովին այլ խնդիր է, որ զվարճալի - ժամանցային ինֆորմացիայի տարածումը վերահսկող գաղափարը մեր մշակույթում դեռեւս ներդրված չէ: Ու թեեւ  ժամանցայինն ամենուր ու միշտ հաղթող է, այնուամենայնիվ գոյութուն ունի մշակութային էլիտա, որ այս ամենին նայում է բարձունքից՝ միաժամանակ մնալով աղքատ ու անտեսված:

Պատահե՞լ է մասնագիտական կյանքում ռիսկային քայլերի կամ որոշումների գնաք:

Առանց դրա կյանքը հետաքրքիր չէ: Այլ բան էր ռիսկային քայլերի գնալ սովետական միության տարիներին, երբ ամենուր գաղափարական «սահմաններ» էին, բոլորովին այլ բան հետխորհրդային ժամանակաշրջանում: Բայց ինչպես Ժան Կոկտոն կասեր. «Արվեստը ցույց է տալիս, թե որքան հեռու կարելի է գնալ, երբ քեզ չեն կանգնեցում»: Հետեւաբար, այո՛: Վերակառուցման տարիներին ինձ թույլ էի տալիս անել ծայրահեղ ռիսկային քայլեր՝ էկրան բարձրացնել ֆիլմեր, որոնք երբեւիցէ չէին ցուցադրվել: Ես վիրավորված էի միայն այն մտքից, որ տեսնում էի ու գիտեի շատ ճշմարտություններ, որոնց մասին բարձրաձայնելու հնարավորություն կամ իրավունք չունեի: Երեւի հենց դա էր պատճառը, որ ես սկսեցի մեծ սիրով ու նվիրումով զբաղվել կինոփառատոններով: Դա հնարավորություն էր տալիս ցուցադրել ֆիլմեր, որոնք, ըստ իս, չափազանց հետաքրքիր էին: Հենց այդ նկատառումներով ստեղծեցի նաեւ իմ հեռուստահաղորդումը, ուր թույլատրելիի սահմաներում լուսաբանում եմ այդ թեմաները:

Ինչո՞վ է պայմանավորված «թույլատրելիի սահմաններում»- ը: Ցենզուրայո՞վ:

Իհարկե: Առանց դրա հասարակությունը գոյատեւել չի կարող:

Տարիներ առաջ Դուք խաղարկային նախագծի ստեղծման փորձ արեցիք: Ինչպե՞ս ավարտվեց այդ փորձը:

Ես միայն մեկ լուրջ խաղարկային նախագծի նախաձեռնություն ունեցա, որն էլ ինձ ապացուցեց, որ այլեւս չփորձեմ: Ինչպես ասում են՝ իմը չէր:

Ի՞նչն է Ձեզ ամեն տարի բերում Հայաստան:

Հիմա զարմանալի մի բան եմ ասելու: Պապիկս հայ էր. ամեն անգամ Հայաստան գալով կարծես վերադառնում եմ սեփական արմատներիս:

Նվարդ Մանվելյան

 

 


Հետևեք NEWS.am STYLE-ին Facebook-ում, Twitter-ում և Instagram-ում





  • Այս թեմայով

TV SHOWS PHOTO VIDEO


@NEWSam_STYLE

  • Արխիվ
Որոնել