Նախկին ներգաղթյալի գրառումներ. աշխատանքի փնտրտուք եւ Մոսկվայում հայկական «գրասենյակների» առանձնահատկությունները

Ներգաղթյալի համար Մոսկվայում աշխատանք գտնելն այնքան էլ դյուրին չէ, ինչպես թվում է մեր հայրենակիցներին: Իհարկե, եթե դուք բարձրակարգ մասնագետ չեք կամ հազվագյուտ մասնագիտության տեր: Հայերը հիմնականում աշխատանք են գտնում ավանդական տարածված՝ ծանոթ-բարեկամի միջոցով: Այդ դեպքում գործում է ոչ միայն արհեստավարժության սկզբունքը, որքան «օգնենք մեր ախպորը», որովհետեւ նա «լավ տղա» է: Այդպիսով Մոսկվայում կարելի է բախվել հայկական գրանսենյակների, որտեղ այդ «Լավ տղա»-ն ամբողջ «գերդաստանով» է աշխատում: Այդպիսի փոքր Սանտա Բարբարա՝ հայկական ձեւերով, պահանջներով, գոյատեւելու կանոններով ու փոխադարձ պատասխանատվությամբ: Այստեղ ընտանիքներով են աշխատում, հետո բերում են երեխաներին, զարմիկներին, հեռավոր բարեկամներին, հարեւանի որդուն եւ այլն: Ռուսական այդպիսի գրասենյակներ մատների վրա կարելի է հաշվել, այն էլ հիմնականում եկվորներ են, այսինքն՝ ոչ մոսկվացիներ: Բացի այդ, ժամանակի ընթացքում, իր վրա հիմնավոր զգալով հայկական «գրասենյակի» առանձնահատկությունները, ռուսն անմիջապես հայ է դառնում:

Ես անձամբ 5 տարի աշխատել եմ Մոսկվայի հայկական ընկերություններից մեկում: Այդ զարմանալի փորձ է, որն ինձ օգնեց հասկանալ հայ ազգի պարադոքսալ լինելը: Մի կողմից հայը ցանկանում է օգնել հայրենակցին եւ այդ անկեղծ ու հոգով է անում, մյուս կողմից` այդ նույն անկեղծությամբ նա պատրաստ է առանց մտածելու «քցել» հայրենակցին, ինչով էլ պայմանավորված է այն, որ հայերը Մոսկվայում միմյանց կասկածանքով ու անվստահությամբ են վերաբերվում:

Ընկերության սեփականատերերը, որտեղ ես աշխատում էի, հայեր էին: Երկու եղբայր, ովքեր 1990-ական թվականներին էին ներգաղթել: Նրանք հիմքից ստեղծել էին այդ ընկերությունը եւ նախընտրում էին միայն հայերի աշխատանքի ընդունել: Միաժամանակ, լավ իմանալով իրենց հայրենակիցներին ու զգուշանալով «քցելուց», նրանք «անվտանգության» անհեթեթ համակարգ էին ստեղծել: Յուրաքանչյուր մենեջեր եւս երկուսն ուներ, ովքեր վերահսկում էին նրա վաճառքը: Նրանց էլ, իրենց հերթին, այլ մենեջերներ էին ստւգում, որոնց էլ ստուգում էր, այսպես կոչված, անվտանգության ծառայությունը: Եվ ամեն դեպքում, աշխատակիցների հանդեպ ունեցած վախի զգացումը ոչ մի րոպե չէր լքում ղեկավարությանը: Իմ աշխատանքային 5 տարիների ընթացքում «անվտանգության» համակարգն ու ստուգումները մեկ անգամ չէ, որ փոխվել ու «կատարելագործվել» են:

Արդյունքում, վերահսկողներն ավելի շատ էին, քան վաճառողները: Դրա հետ մեկտեղ, ընկերությունում ոչ մի արհեստավարժ մասնագետ չկար: Այստեղ աշխատում էին նախկին դատախազներ, նկարիչներ, պատմաբաններ, ֆիզիկոսներ եւ նույնիսկ նախկին գինեկոլոգ: Սակայն բոլորն առանց բացառության տնօրեն էին: Հայկական ընկերությունում չի կարող պարզապես վաճառքի մենեջեր լինել. նա կա՛մ տնօրեն է, կա՛մ, վատագույն դեպքում, փոխտնօրեն:

Հայկական այդ «պետությունում» կրքերը եռում էին, որը կարող էր լինել «օճառային օպերայի» հիմքում: Սահմանափակված լինելով միայն ընկերության սահմաններում շփմամբ՝ այստեղ ամուսնանում էին, ամունալուծվում, սիրեկաններ ու սիրուհիներ գտնում: Առանց չափազանցնելու ասեմ, որ երբեմն այնպիսի զգացողություն էր, որ բոլորը միմյանց հետ քնել էին եւ կիսվում տպավորություններով: Այդքան վառ ու մանրամասն էին տեղի բամբասողները խոսում մյուս աշխատակիցների անձնական կյանքից, այն աստիճան, թե որ աշխատակիցը որ սուպերմարկետից է գնումներ կատարում եւ որտեղից նրան այդքան գումար:

Մի խոսքով, հայկական միջավայրը սկզբնական շրջանում օգնում էր պայքարել կարոտի դեմ: Բայց ժամանակի ընթացքում այդ միջավայրն ավելի սարսափելի դարձավ, ես նույնիսկ կասեի՝ այլասերված: Այնքան, որ ցանկանում էի փախչել հնարավորինս հեռու եւ մոռանալ, ինչպես վատ երազ:

«Նորմալ ընկերությունում» աշխատանք գտնելու փորձերը, որտեղ հայեր չկային, անմիջապես հաջողությամբ չպսակվեց: Մի քանի անգամ նույնիսկ հավանական գործատուն հայտարարեց, որ թեեւ ես համապատասխան թեկնածու եմ, բայց ահա կովկասյան ազգանունս նրան «վշտացնում» է, մյուսն էլ ուղղակի հայտարարեց, որ «սեւերի» հետ չի աշխատում: Բնականաբար, այդպիսի դեպքերը զանգվածային բնույթ չեն կրում, ամեն դեպքում, իմ որոշ հայ ծանոթներ բախվել էին նման վերաբերմունքի: Դժկամությամբ, բայց ուզում եմ խոստովանել, որ ռուսական ընկերությունում աշխատելն ավելի դյուրին էր, եւ ոչ թե նրա համար, որ այնտեղ խաղ չկար, այդ ամենուր է: Պարզապես մենք՝ հայերս, ցանկանում ենք ավելի լավ, բայց ստացվում է ինչպես միշտ:

Լուիզա Սաքունց