Բայկալյան արկածներ. օր առաջին

21:18   19 ապրիլի, 2013

Երբ ինձ Բայկալի եւ դրա շրջակայքի մասին պատմեցին որպես Երկրի հեքիաթային մի անկյան, խոստովանեմ, չէի հավատում: Սահմանափակվում էի գիտելիքներով այն մասին, որ դա տեկտոնական ծագմամբ լիճ է Արեւելյան Սիբիրի հարավային մասում, երկրագնդի ամենախորը լիճն է, քաղցրահամ ջրի խոշորագույն բնական ջրամբարը: Գիտեի, որ լճի ափամերձ տարածքներն առանձնանում են ֆլորայի եւ ֆաունայի յուրահատուկ բազմազանությամբ, եւ որ Ռուսաստանի բնակիչները Բայկալը ծով են կոչում: Սակայն ստացվեց այնպես, որ ինձ Ուլան Ուդեում համաժողովի մասնակցության հրավեր եկավ: Իսկ այնտեղից, ինչպես հայտնի է, ձեռքդ Բայկալին է հասնում: Մենք ընկերուհուս հետ որոշեցինք շրջագայություն վերցնել:

Եվ այսպես, ճամփորդության եռուզեռը հետեւում է: Մենք Իրկուտսկում ենք, որը մեզ դիմավորեց ցուրտ եւ անձրեւոտ եղանակով: Փետուրներն ենք մաքրում, անձրեւանոցներ ենք գնում (ամենաանհրաժեշտ իրերից մեկը Բայկալում), տեղավորվում ենք ավտոբուսում եւ էքսկուրսավարից անմիջապես իմանում ենք, որ Իրկուտսկի երկաթուղային կայարանի շենքը կառուցվել է դեռեւս XIX դարում եւ դրա յուրօրինակ ճարտարապետությունն ամբողջությամբ պահպանվել է:

Կայարանն իրականում տպավորիչ է. ե՛ւ երեք մուտքերով, ե՛ւ ձեւերի ու գույների հոյակապությամբ, ե՛ւ դարբնի կռած ճաղավանդակներով: Եթե չլինեին մերձկայարանային հրապարակում հավաքվող ավտոբուսները, ավտոմեքենաներն ու առեւտրային նոր կետերը, միանգամայն հնարավոր կլիներ քեզ XIX դարի տիկին պատկերացնել:

Այդ ընթացքում մենք արդեն մոտենում ենք քաղաքի հիմնադրման վայրին, որտեղ 1686 թվականին կառուցվել է Իրկուտսկի բանտը: Ափսոս՝ հիմա արդեն ոչինչ չի մնացել այն ժամանակներից: Այս հրապարակում ամենահին կառույցը Փրկչի եկեղեցին է: Այն արդեն 300 տարեկան է: Իսկ դրա բացառիկությունը նրանում է, որ հանելով ծեփի 5 շերտերը (որոնք արվել էին սովետական իշխանության ժամանակ), հետազոտողները պատերին հայտնաբերել են լավ պահպանված որմնանկարներ Հորդանանում Հիսուս Քրիստոսի Կնունքի, Սուրբ Փրկչի եւ բուրյատների կնունքի տեսարաններով:

Հարեւանությամբ գտնվում է Աստվածահայտնության տաճարը, որը հեքիաթի մեղրաբլիթե տնակի տեսք ունի: Նույնպես յուրօրինակ բացառիկ տաճար. սովետական իշխանության տարիներին դրա տարածքն ու շինությունները փոխանցվել են հացի գործարանին՝ օգտագործման եւ մինչեւ մեր օրերն են հասել միայն տաճարի շենքն ու 2 զանգակատները (բրգաձեւ եւ կոնաձեւ)՝ սովորական մեկի փոխարեն:

Հարկ է նկատել, որ Իրկուտսկում պահպանվել կամ վերականգնվում են մեծ թվով եկեղեցիներ, վանքեր, մատուռներ: Եվ հաճախ դրանք գտնվում են կաթոլիկ եկեղեցիների, սինագոգների, մզկիթների հետ կողք կողքի: Հավատի հանդուրժողականությունն այստեղ պահպանվել է XVIII դարից: Պարզվում է՝ հենց Իրկուտսկն է դարձել լեհ կաթոլիկների մեծամասնության աքսորավայրը:

Այստեղ նաեւ սեփական «Նեւայի պողոտան» ունեն: Գրեթե ամբողջ կենտրոնը կազմված է քարե կառույցներից, այդ թվում՝ մեծ քանակությամբ հասարակական շինություններից, որոնք կառուցվել են Իրկուտսկի վաճառականների եւ արդյունաբերողների միջոցներով: Կատարյալ վիճակում պահպանվել եւ գործում է նաեւ 1886 թվականին բացված դեղատունը: Նույնիսկ ներքին հարդարումը մնացել է այնպես, ինչպես եղել է այն ժամանակ:

Ընդհանուր առմամբ, մենք դիտելու բան ունեինք եւ, չնայած վատ եղանակին, հին փողոցներով թափառելու ցանկությունը չկորավ: Բայց առաջ շարժվելու ժամանակն էր…

Մեզ սպասում էր Դեկաբրիստների տունը. Վոլկոնսկի իշխանին պատկանող տան մեջ բացված թանգարան, ով Իրկուտսկում է անցկացրել աքսորի մեծ մասը: Պարզապես անհնար է թվում, թե ինչպես է հնարավոր եղել սիբիրյան խուլ վայրում բարձրաշխարհիկ հյուրասրահներ եւ զարդասենյակներ, աշխատասենյակ եւ ճաշասենյակ, ձմեռային այգի կառուցել: Մինչեւ մեր օրերը հասել եւ գործում են Մարիա Վոլկոնսկայային պատկանող բացառիկ բրգաձեւ դաշնամուրն ու ռոյալը: Ձմռանը թանգարանում մոմերի ներքո պոեզիայի եւ երաժշտական երեկոներ են անցկացվում: Իսկ թանգարանին կից գործում է ախոռ, եւ անցկացվում են հիպպոթերապիայի սեանսներ (վերականգնողական մեթոդ բժշկական ձիարշավի միջոցով):

Այդ ընթացքում ճանապարհը մեզ տանում էր դեպի Լիստվյանկա, իսկ ճանապարհին՝ ճաշ եւ էքսկուրսիա ճարտարապետական «Тальцы» թանգարանում եւ հանդիպում ծովառյուծների հետ: «Тальцы»-ն ամենից առաջ փայտային ճարտարապետության եւ ռուսական գյուղի ավանդույթների բացառիկ հավաքածու է: Այստեղ, շինություններից բացի, կարելի է սեփական աչքերով տեսնել նաեւ ծխական դպրոցը, հարուստ գյուղացիների կենցաղը, ջրաղացների համալիրը: Էքսկուրսավար աղջիկը պարզապես հրաշք էր. այդքան հետաքրքիր մանրուքներ թանգարանների ուղեցույցներում չես կարդա: Այստեղ ստիպված եղանք շատ դրամ ծախսել հուշանվերների համար:

Իսկ ահա ներպինարիայից ես, անկեղծ ասած, ավելին էի ակնկալում: Բայց, ամեն դեպքում, լողավազանում լողացող 2 ծովառյուծները՝ Կաթիլը եւ Պուխը, պարզապես հմայիչ էին: Կաթիլի մոտ ամենից լավ ստացվում էր լամբադան, իսկ Պուխը կարողանում էր ցույց տալ, թե որքան սառն է Բայկալի ջուրը:

Նույն օրը մենք այցելեցինք Լիստվյանկայում Բայկալի թանգարանը եւ համտեսեցինք տաք ապխտած սիգ, որը պարզապես հալվում էր բերանում: Հենց այդ ձուկն եւ մի քիչ գարեջուրն էլ (շատ լավ խմվեց) զարդարեցին մեր երկարատեւ ուղեւորությունը դեպի Բայկալսկ: Դա ամենից հագեցած (ե՛ւ քանակությամբ, ե՛ւ տեղեկատվությամբ) օրն էր մեր ճանապարհորդության ընթացքում: Այդ պատճառով երբ մենք, վերջապես, հասանք երկար սպասված «Ույուտ» հյուրանոց, ոչ մի բանի ուժ չէր մնացել՝ բացի հագեցած ընթրիքից եւ ամուր քնից:

Շարունակությունը՝ հաջորդիվ:

Վ.Ա.



© NEWS.am STYLE