Նկարիչ Տարոն Մուրադյան. «Արտագաղթը մեր պետության ամենամեծ սպառնալիքն է…»

Այս նկարչի աշխատանքներում արտացոլվում է մի ամբողջ բարի ու հեքիաթային աշխարհ: Ֆրանսիացի արվեստաբանները նրան «Արեւելյան Բոսխ են» անվանում: Բայց Տարոն Մուրադյանը կարծում է, որ սխալ է նկարիչներին միմյանց համեմատել եւ գնահատում է այն ամենը, ինչ իրեն դուր է գալիս՝ անկախ ժանրից եւ ժամանակաշրջանից: NEWS.am STYLE-ի լրագրողին հաջողվեց այս զարմանահրաշ աշխարհի հեղինակի հետ զրուցել արվեստի, հայ ժողովրդի եւ արդիական խնդիրների մասին:

Ինչպե՞ս սկսվեց Ձեր ստեղծագործ ուղին: Ձեր ընտանիքում նկարիչներ կա՞ն:

Հայրս սովորել է Թերլեմեզյանի անվան ուսումնարանում, բայց հետագայում այլ ուղի է ընտրել: Կարծում եմ՝ նա որոշեց այն, ինչ իր մոտ չստացվեց, իրականացնել իր զավակներից մեկի միջոցով: Ես հորս եմ պարտական ամեն ինչի համար, որովհետեւ երբ 1960-70-ականներին Մոսկվա եւ Լենինգրադ էինք գնում, պարտադիր այցելում էինք բոլոր թանգարանները: Բացի այդ, մեր շրջապատի մեծ մասը նկարիչներ էին, եւ ես մանկությունից այդ միջավայրում եմ եղել:

Ձեր գործերի կերպարները հեքիաթային հերոսների տպավորություն են թողնում: Որտեղի՞ց եք գտնում այդ պատկերները ստեղծելու ներշնչանքը:

Անկեղծ ասած՝ այդ մասին չեմ մտածել: Միշտ էլ ցանկացել եմ նկարել կերպարներ, որոնք իրական կյանքում գոյություն չունեն: Բայց իմ ստեղծագործություններում փիլիսոփայություն բացարձակապես չկա: Անվանումները նույնպես պայմանական են: Ես չեմ սիրում նկարը դիտողին ստիպել վերնագրի միջոցով ինչ-որ եզրակացությունների հանգել: Ինձ համար ավելի հաճելի է, երբ մարդիկ իրենք են կիսվում իրենց տպավորություններով: Կերպարներս էլ Քաջ Նազարի նման մարդիկ են եւ կարող են գործել սխրանքներ, որոնք իրական կյանքում հնարավոր չէ:

Համաձա՞յն եք այն կարծիքին, որ նկարիչը նաեւ պետք է հոգեբան լինի՝ կերպարների ներաշխարհն առավել դիպուկ պատկերելու համար:

Կան այդպիսի նկարիչներ, բայց իմ դեպքում այդպես չէ: Օրինակ՝ ես չեմ ընդունում, երբ նկարիչը ստանձնում է փիլիսոփայի, հոգեբանի, գիտնականի պարտականությունները, կերպարվեստը համեմատում է ֆիզիկայի եւ մաթեմատիկայի հետ: Ամեն ինչ իր տեղն ունի: Վստահ եմ, որ Կլոդ Մոնեն իր բնապատկերները ստեղծելիս նման ոչ մի բանի մասին չի մտածել: Պարզապես նա անում էր այն, ինչ սիրում էր: Ես ունեմ ընկերներ, ովքեր հիանալի նկարում են՝ փիլիսոփայությունից ելնելով:

Ո՞րն է Ձեր նկարների առաջնահերթ թեման:

Հստակ առաջնահերթ թեմա չունեմ: Բայց, երեւի, առաջին հերթին ցանկանում եմ պատկերել հեքիաթային մի աշխարհ, որն իրական կյանքում գոյություն չունի:

Ինչպիսի՞ն է արվեստի դերը հասարակության կյանքում: Արդյո՞ք այն կարող է որեւէ երեւույթների փոփոխության պատճառ դառնալ:

Ես չեմ կարծում, որ այն կարող է ինչ-որ բան փոխել: Կարծում եմ, որ արվեստի միակ դերը ճաշակ հղկելն է: Հիշում եմ՝ մի օր այցելել էի Հենրիկ Իգիթյանին, նրա մոտ մարդիկ կային, որոնցից մեկն ասաց, որ Իգիթյանի գեղագիտական կենտրոնում չափազանց շատ աշակերտներ կան: Մի՞թե նրանք բոլորը նկարիչներ են դառնալու: Իգիթյանը պատասխանեց. «Այդ ամենեւին կարեւոր չէ: Կարեւորն այն է, որ նրանք գեղեցիկի հետ են շփվում»: Իհարկե, ես երբեւէ չեմ սիրել կոմունիստական ժամանակաշրջանը, բայց մարդիկ այսպես թե այնպես անհոգ էին ապրում: Նրանք, իհարկե, չգիտեին, թե կյանքում ինչքան այլ լավ բաներ կան, բայց Նկարիչների միությունում անցկացվող ցուցահանդեսների ամեն օր մարդիկ էին այցելում: Իսկ հիմա միայն բացման օրը գալիս են տվյալ նկարչի ծանոթները, ընկերներն ու բարեկամները: Հիմա կենցաղային հոգսերը մարդկանց շատ են հեռացրել արվեստից:

Ի՞նչ կա իրականության մեջ, որի հետ չի կարող համակերպվել արվեստագետը: Որեւէ բան կա՞, որ կցանկանայիք փոխել:

Կցանկանայի, որ շատ բան փոխվեր մեր թե՛ քաղաքական, թե՛ սոցիալական կյանքում: Տխուր վիճակ է: Վերջերս համացանցում կարդացի Կոմիտասի 5 հասցեում գտնվող շենքի հետ կապված իրադարձությունների մասին: Ոստիկաններից մեկն այնպես հրեց մի տարեց կնոջ… Սարսափելի էր: Այս վիճակը շատ է ազդում ինձ վրա: Հաճախ եմ եղել Ֆրանսիայում եւ տեսել եմ, որ արվեստագետները երբեք քաղաքականության մասին չեն մտածում: Բայց մենք, ապրելով նման իրականությունում, չենք կարող լռել, որովետեւ այդ ամենը մեզ հետ ուղղակի կապ ունի: Շատ ծանր եմ տանում նաեւ երկրի դատարկվելը: Հիմա ես սեփական տուն եմ կառուցում: Իսկ այդ նշանակում է, որ չեմ ուզում այստեղից հեռանալ: Բայց երբ տեսնում եմ, թե ինչպես են հեռանում իմ ընկերները, չափազանց ծանր եմ տանում: Հուսով եմ՝ հետագայում նրանց գոնե մի մասը կվերադառնա:

Իսկ ազգային արժանիքների տեսակետից մենք՝ հայերս, ինչպիսի՞ն ենք:

Բարդ հարց է: Բոլոր ազգերն էլ միանշանակ լավ եւ վատ կողմեր ունեն: Օրինակ՝ ես երբեւէ չեմ ընդունել առանձնահատուկ հայ կնոջ եւ հայ ընտանիքի վերաբերյալ գովասանքները: Տեսել եմ, որ Ֆրանսիայում կան ե՛ւ բռնակալ, ե՛ւ հոգատար հայրեր ու ամուսիններ: Մարդը մարդ է մնում: Կարծում եմ, որ մեր արժանիքներն այնքան էլ շատ չեն, որովհետեւ եթե դրանք շատ լինեին, այսօր այս վիճակում չէինք լինի: Օրինակ՝ այս թողնել-գնալն էլ ես չեմ հասկանում: Մի՞թե այդ ազգային գիծ է: Հնարավոր չէ, որ լինի մի ազգ, որը երկրում տիրող վատ վիճակի պատճառով թողնի ու հեռանա: Ինձ թվում է՝ այդ ինչ-որ շատ վատ մտածողություն է: Ես ապշում եմ նման մտածողության վրա՝ բացառությամբ, երբ մարդիկ երկրից հեռանում են՝ ուղղակի հոգեպես չդիմանալով: Երեւի թե մեր ամենամեծ արժանիքներից մեկն այն է, որ մեզ անհնար է ոչնչացնել:

Մի օր` 1990-ական թվականներին, այդ թեմայով զրուցում էի լեզվաբան Ռաֆայել Իշխանյանի հետ, ում գրքերից մեկը ես պատկերազարդել եմ: Նա ասաց, որ մեզ երբեք չեն ոչնչացնի, բայց այսպես էլ ապրելու ենք՝ աշխարհով մեկ քարշ գալով: Արտագաղթը մեր պետության համար ամենամեծ սպառնալիքն է: Մենք ոխերիմ թշնամի ունենք թուրքի տեսքով, բայց ռուսներն էլ մեր հանդեպ արդեն նույն կերպ են վարվում, եւ ես նրանց էլ թուրքերի հետ եմ համեմատում: Ռուսը երբեք էլ մեր եղբայրը չի եղել:

Առաջիկայում ինչպիսի՞ ստեղծագործական ծրագրեր ունեք:

Ներկայում ծրագրեր չունեմ, որոնց մասին կարող եմ խոսել: Բայց նախատեսում եմ 2 տարի անց Ժնեւում անհատական ցուցահանդեսով հանդես գալ:

Զրուցեց Լիլիթ Պետրոսյանը