Այսօր՝ փետրվարի 19-ին, լրանում է հայ գրող, բանաստեղծ Հովհաննես Թումանյանի ծննդյան 155-ամյակը։ Ի պատիվ այս ամսաթվի, մենք վերհիշել ենք գրողի կյանքի ամենահետաքրքիր փաստերը եւ նրա ստեղծագործություններից վառ մեջբերումներ:
«Իմ հերը մի դագանակ ուներ, որ էստեղից մեկնում էր, երկնքում աստղերը խառնում»։ («Սուտասանը»)
Հովհաննես Թումանյանը ծնվել է Հայաստանի հյուսիսում գտնվող գեղատեսիլ Դսեղ գյուղում՝ քահանայի ընտանիքում։ 19 տարեկանում ապագա գրողն ամուսնացել է 17-ամյա Օլգա Մաճկալյանի՝ Թիֆլիսի հոգեւորականի խորթ դստեր հետ։
Օլգա Մաճկալյանը՝ Հովհաննես Թումանյանի կինը
Գրողն ունի տասը ժառանգ՝ վեց դուստր՝ Աշխեն, Նվարդ, Անուշ, Արփիկ, Սեդա եւ Թամարա, եւ չորս որդի՝ Արթիկ, Մուշեղ, Ամլիկ եւ Արեգ։ Թումանյանի բոլոր որդիները մասնակցել են մարտերին եւ զոհվել պատերազմի տարբեր տարիներին եւ ստալինյան բռնաճնշումներից։ Գրողի երկու դուստրերն իրենց կյանքը նվիրել են գրականությանը` դառնալով թումանյանագետներ։
Հովհաննես Թումանյանը՝ կնոջ՝ Օլգայի հետ
«Մահը մերն է, մենք՝ մահինը»
Թիֆլիսում ապրելու տարիներին գրողը կազմակերպել է «Վերնատուն»՝ գրողների, թարգմանիչների, բանաստեղծների, արվեստագետների, կոմպոզիտորների միությունը, որոնք հավաքվել են միասին եւ քննարկել գրականության եւ մշակութային հարցեր։ Շատ հայտնի հայեր «Վերնատուն»-ում մշտական այցելուներ էին, այդ թվում՝ Ավետիք Իսահակյանը, Վահան Տերյանը, Նար Դոսը, Ալեքսանդր Շիրվանզադեն եւ շատ ուրիշներ։
Հովհաննես Թումանյանի հուշարձանը՝ Երեւանում
Մեզ մոտ եք եկել ձյունի աշխարհից,
Կոչում դեպ բարին, դեպ վսեմն ու սեր
Մեր ցավոտ սրտում զարթնում են նորից
Երջանիկ կյանքի իղձեր ու հույզեր։
Աշխարհից աշխարհ թող ձեն տան իրար,
Որոնք իշխում են մարդկանց սրտերին,
Ազգերն ինչ ունեն ազնիվ ու պայծառ,
Թող ի մի բերեն էս դառն օրերին։
Հովհաննես Թումանյանի աշխատանքը բարձր է գնահատվել նաեւ հայ մտավորականության շրջանակներից դուրս։ Վալերի Բրյուսովը Թումանյանի ամենամոտ ընկերներից էր, նրանց ընկերությունը տեւել է մինչեւ հայ գրողի կյանքի վերջին օրերը։ Կոնստանտին Բալմոնտը թարգմանել է Թումանյանի ստեղծագործությունները եւ մտերիմ է եղել նրա հետ։
Երկու դարի արանքում,
Երկու քարի արանքում,
Հոգնել եմ նոր ընկերի
Ու հին ցարի արանքում:
Հովհաննես Թումանյանի գործերից շատերն էկրանավորվել են, իսկ «Անուշ» վեպի հիման վրա օպերա է ստեղծվել։
Հովհաննես Թումանյանի հուշարձանը Երեւանում
Ականավոր գրողը հայ գրականության ծաղկման խորհրդանիշն է եւ հավերժացել է հայոց պատմության մեջ ոչ միայն որպես գրող, այլեւ որպես հասարակական գործիչ։ Հովհաննես Թումանյանի ստեղծագործությունները թարգմանվել են տասնյակ լեզուներով։ Ռուսերեն թարգմանություններ են կատարել ոչ միայն Բրյուսովը եւ Բալմոնտը, այլև Բելլա Ախմադուլինան, Վլադիմիր Դերժավինը, Սամուիլ Մարշակը եւ շատ այլ հայտնի ռուս գրողներ եւ գրական գործիչներ։
Հովհաննես Թումանյանի թանգարանը՝ Երեւանում
Հայրենի Դսեխ գյուղում կառուցվել է գրողի տուն-թանգարանը։ Երեւանում կա նաեւ թանգարան, որի դիմաց կառուցվել է 54 աստիճան, որը համապատասխանում է Թումանյանի ապրած տարիներին։ Գրողի անունով է կոչվում Երեւանի կենտրոնական փողոցներից մեկը, իսկ Օպերայի եւ բալետի շենքի մոտ կանգնեցվել է Թումանյանի հուշարձանը։
Ռեգինա Մելիքյան
Հետևեք NEWS.am STYLE-ին Facebook-ում, Twitter-ում և Instagram-ում
09:00, 27 ապրիլի
ԱՊՐԻԼԻ 27-Ի ՁԵՐ ՌՈՄԱՆՏԻԿ ՀՈՐՈՍԿՈՊԸ23:22, 26 ապրիլի
Ամենաթանկարժեք զգեստները, որոնք աճուրդի են հանվել ռեկորդային գումարներով22:34, 26 ապրիլի
Դավաճանություն՝ քնած ժամանակ. ի՞նչ են նշանակում անհավատարմության մասին երազները21:16, 26 ապրիլի
Burj Al Arab-ը եւ Atlantis, The Palm-ը համարվել են աշխարհի «ամենաինստագրամյան» հյուրանոցները20:15, 26 ապրիլի
Տիտանիկի ամենահարուստ ուղեւորի մարմնից հայտնաբերված գրպանի ոսկե ժամացույցն աճուրդի է հանվել19:23, 26 ապրիլի
Montegrappa-ի նոր գրիչը նվիրված է Ֆրանկենշտեյնին16:21, 26 ապրիլի
Մայամիի սեքսի թանգարանում բացվել է Հաջիմե Սորայամայի Desire Machines ցուցահանդեսը15:19, 26 ապրիլի
Սուպերմոդել Ժիզել Բունդխենը ոստիկանի հետ զրույցի ժամանակ արտասվել է14:11, 26 ապրիլի
Ջիմմի Քիմելը ծաղրել է Քանյե Ուեսթի՝ պոռնո հարթակ բացելու ծրագրերը13:31, 26 ապրիլի
Քանյե Ուեսթի նախկին ընկերուհին՝ Ջուլիա Ֆոքսը, խոստովանել է, որ ռեփերի հետ իր սիրավեպն իր բերանում «թթու հետհամ» է թողել12:20, 26 ապրիլի
Քայլի Ջենները հղի չէ Թիմոթի Շալամեից՝ չնայած սոցիալական ցանցերում տարածված լուրերին11:16, 26 ապրիլի
Սալմա Հայեկը կիսվել է իր եւ Ֆրանսուա-Անրի Պինոյի հարսանիքի ֆոտոշարքով