«Սրտի վալետ». նոր հումորային սիթքոմի մանրամասները. BACKSTAGE

Գեւորգ Մկրտչյանի եւ Քրիստինա Հովհաննիսյանի առաջին տանգոն

Գեևորգ Մկրտչյանը և Քրիստինա Հովհաննիսյանը պսակադրվեցին

Աներեւակայելի էմոցիաներ. Համասյանի համերգը Խուստուփ լեռան լանջին

Տիհանա Vibes. Ո՞րն է ամուսնության լավագույն տարիքը, եւ կարելի՞ է արդյոք դավաճանել

MOCT 5. Անդերգրաունդ կյանքը Հայաստանում

«Armflix»-ի «Տանդեմ» սերիալի առաջին 3 սերիաների ցուցադրությունը, կարմիր գորգն ու հայտնի հյուրերը (VIDEO)

Անդրեյ Մակարեւիչ. «Ինտերնետը շատ շուտ է հասել մարդկությանը»

Գուշակիր գույնը, ստացիր ծաղկեփունջ. մեկ օր՝ Մայիս Վարդանյանի հետ

Տիհանա Vibes Դավիթ Մանոյանի հետ. Իվետա Մուկուչյանի հետ տեսահոլովակի, Կասպերի եւ այլ թեմաների մասին

Տիհանա Vibes. ZatikArtFest-ի գույներն ու մարդիկ

Տիհանա vibes. Թվում է՝ պարզ հարցեր են, պարզվում է՝ ոչ այնքան

Միխայիլ Շուֆուտինսկին ժամանեց Հայաստան

Տիհանա Vibes. Ընկերները, սեքսը, շաուրման. իսկ ձեզ ի՞նչն է երջանկացնում

Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեն երեւանցիները «Եվրատեսիլում» Լադանիվայի մասնակցությունից

«Օսկար 2024». Լավագույնները, «ամենամերկը», հմայիչ Քենն ու մյուս հիշարժան պահերը

Տիհանա Vibes. Իսկ դուք պատրա՞ստ եք ձեր կնոջ համար այսպիսի «քննություն» հանձնել

«Մենչի վերջը» ստենդափի պրեմիերան, հայտնի հյուրերն ու գլխավոր «մեսիջը»

Հայաստանը դեմքերում․ Սերգեյ Փարաջանով՝ դարաշրջանի մարդ-հակադրություն

20:37, 20 հուլիսի

Նա Հայաստանում չի ապրել, բայց նրա աշխատանքը նշանակալի է դարձել հայերի համար. Սերգեյ Փարաջանովը հայտնի ռեժիսոր եւ արվեստագետ է։ Այսօր՝ հուլիսի 20-ին, լրանում է նրա մահվան 33 տարին։

Վարպետի ամենահայտնի կտավներն են «Մոռացված նախնիների ստվերները» (1965թ.) եւ «Նռան գույնը» (Սայաթ-Նովա) (1968թ.), որոնք աշխարհին բացահայտեցին ռեժիսորի տաղանդը։ Փարաջանովը դարձավ կինոաշխարհի նորարար՝ դրանում բանաստեղծական տարր ներմուծելով։ Սակայն ոչ միայն ռեժիսորի աշխատանքը, այլեւ կյանքը լի է հետաքրքիր պահերով։ Հիշում ենք վարպետի առասպելական ստեղծագործությունները, ինչպես նաեւ նրա ոչ պակաս բանաստեղծական կյանքի վառ մանրամասները։

photo_2023-07-20_14-32-43 (2).jpg (92 KB)

Փարաջանովի հայրը հնաոճ իրերի գիտակ էր։ Սա ազդեց վարպետի ստեղծագործության եւ գեղագիտական ​​ընկալման վրա, ով հետագայում քաջատեղյակ էր հնաոճ իրերին: Սա հստակ երեւում է ռեժիսորի ֆիլմերից եւ նրանից, թե որքան ուշադրություն է դարձրել կադրում հայտնված թեմաներին։

Փարաջանովը մանկուց հետաքրքրված է եղել արվեստով։ Ընդունվելով ճարտարագիտության ֆակուլտետ՝ երիտասարդը շուտով այն փոխեց կոնսերվատորիայի, որտեղ սովորեց վոկալ, ինչպես նաեւ պարի լրացուցիչ դասեր անցավ։ Այնուհետեւ Փարաջանովը տարվել է կինոյով ու ընդունվել ВГИК, որտեղ էլ սկսվել է նրա կարիերան։ Ինչպես հետագայում խոստովանեց ինքը՝ Փարաջանովը. «Ես ռեժիսոր եմ ծնվել»։

photo_2023-07-20_14-32-43 (4).jpg (105 KB)

Անձնական կյանքը

Երիտասարդ տարիներին Փարաջանովն ամուսնացել է թաթար աղջկա՝ Նիգար Սերաեւայի հետ, սակայն մեկ ամիս անց ռեժիսորի կինը սպանվել է հարազատների կողմից՝ հավատուրացության համար։ Այս իրադարձությունը ռեժիսորի կյանքում ամենամեծ ցնցումներից մեկն էր։

Հետագայում Փարաջանովն ամուսնացել է Սվետլանա Շչերբատյուկի հետ, ումից ծնվել է որդին՝ Սուրենը։ Ամուսինների տանը միշտ շատ հյուրեր են եղել, ռեժիսորը ցուցադրել է իր կատարումները, կազմակերպել կինոդիտումներ, ինտելեկտուալ քննարկումներ։ Սակայն ռեժիսորի այս ամուսնությունը խզվեց։ Խոսում են Փարաջանովի ծանր բնավորության մասին, ինչի պատճառով էլ ընտանիքում վեճեր են ծագել, որոնք հանգեցրել են ամուսնալուծության։

Ազատազրկում

Խորհրդային իշխանությունները Փարաջանովին մեղադրել են համասեռամոլության մեջ եւ 4 տարով ազատազրկել։ Ռեժիսորը դարձավ համասեռամոլության համար դատապարտված ամենահայտնի գործիչներից մեկը։ Վարպետի կինեմատոգրաֆիական աշխատանքում այս շրջանը հանգստություն դարձավ, իսկ գեղարվեստականում նա չդադարեց ստեղծագործել։ Կոլաժները կամ, ինչպես ռեժիսորն ինքն է անվանել, «սեղմված ֆիլմերը» նրա համար դարձան կինոյի փոխարինող, երբ Փարաջանովը բանտում էր։

photo_2023-07-20_14-32-44.jpg (204 KB)

Փարաջանովը ստեղծել է նաեւ այնպիսի կտավներ, ինչպիսիք են «Սուրամի ամրոցի լեգենդը» (1984թ.), հայտնի «Աշիկ-Քերիբը» (1988թ.): Մահվանից քիչ առաջ Փարաջանովը սկսել է աշխատել «Խոստովանություն» (1990 թ.) ֆիլմի վրա, սակայն այն մնացել է անավարտ։

Զբաղվել է ոչ միայն կինեմատոգրաֆիայով, այլեւ ստեղծել է տարբեր վիզուալ գործեր։ Վարպետի աշխատանքները մեծ նշանակություն ունեն վիզուալ արվեստի աշխարհում։ Բազմաթիվ գծանկարներ եւ էսքիզներ, կոլաժներ, ինստալացիաներ ու նույնիսկ քանդակներ, գրեթե մեկ դար անց, դեռեւս գրավում են արվեստի աշխարհի մարդկանց ուշադրությունը։

Հատկանշական է, որ Փարաջանովի կոլաժներում տիկնիկների առատությունը վերաբերում է նրա կյանքի այն շրջանին, երբ երիտասարդն ուսանելուց հետո աշխատել է Թբիլիսիի խաղալիքների գործարանում։

Ազգագրական, պատկերավոր եւ արտահայտիչ լինելը ռեժիսորի ստեղծագործության բնորոշ գծերից են։

«Մոռացված նախնիների ստվերները» ֆիլմում ներկայացված է հարսանեկան մի տեսարան, որտեղ նորապսակներն արարողություն են կատարում՝ լուծ դնելով իրենց գլխին։ Հետագայում պարզվեց, որ նման ծես գոյություն չունի, եւ դա ոչ այլ ինչ է, քան ռեժիսորի գեղարվեստական ​​մտահղացումը։ Այնուամենայնիվ, բնիկ ժողովուրդը դա չէր ընկալում որպես օտար բան, շատերը հաստատեցին, որ նման ծես կարող էր տեղի ունենալ: Նմանատիպ դեպքերը շատ են, երբ Փարաջանովին հաջողվել է այնքան բնական կերպով համադրել գեղարվեստական ​​գրականությունը իրականության հետ՝ լղոզելով սահմանները։

Ֆիլմը ստացել է ավելի քան 28 տարբեր միջազգային կինոմրցանակներ ու մրցանակներ, նշանավորվել է եվրոպական շատ երկրներում։

photo_2023-07-20_14-32-43 (3).jpg (81 KB)

Փարաջանովը ծնվել է Թիֆլիսում, սովորել է Մոսկվայում, աշխատել Կիեւում ու Երեւանում։ Մշակույթների շերտավորումը, որը ներծծում էր Փարաջանովի կյանքը, արտացոլվում է նրա ստեղծագործության մեջ՝ դարձնելով նրան բազմակողմանիության ու արտահայտչականության գագաթնակետ:

Փարաջանովը ժամանակակից աշխարհում. ժառանգություն

Փարաջանովին հիացրել են այնպիսի հանճարներ, ինչպիսիք են Ֆեդերիկո Ֆելլինին, Տանինա Գուերան, Պիտեր Պաուլո Պոզալինին եւ Անդրեյ Տարկովսկին։ Այնուհետեւ ռեժիսորն ընկերություն է հաստատել նրանցից շատերի հետ։

Երեւանում կա Սերգեյ Փարաջանովին նվիրված թանգարան, որը պարունակում է գծանկարների, կոլաժների, ինչպես նաեւ քանդակների ու վարպետի այլ նուրբ ստեղծագործությունների եզակի հավաքածու։

Շատ դիզայներներ, մոդելավորողներ, ռեժիսորներ, արվեստագետներ դիմում են Փարաջանովի աշխատանքին՝ օգտագործելով վարպետի ստեղծագործության արտահայտիչ պատկերների ակնարկները, որոնք հայտնի են դարձել ամբողջ աշխարհում։

Օրինակ՝ Լեդի Գագան իր 9/11 տեսահոլովակում օգտագործել է Փարաջանովի «Նռան գույնը» ֆիլմի պատկերները։

photo_2023-07-20_14-32-42.jpg (64 KB)

«Ես ինքս ինձ ձեռքով չշինված հուշարձան եմ կանգնեցրել, որովհետեւ ես աշխարհում միակ ռեժիսորն եմ, որին երեք անգամ դատի են տվել, երեք անգամ ազատել, հիմա էլ ճամփորդ եմ, ամբողջ բակը շոյում է ինձ, այցելում եմ կապ-երկրներ, զարմանում եմ դրանցով ու դժվարությամբ վերադառնում սոցիալիզմ»։

Փարաջանովն ինքնատիպ ու տաղանդավոր վարպետ էր, ով բեկում մտցրեց արվեստի աշխարհում։ Նրա աշխատանքը բարձր գնահատվեց ամբողջ աշխարհում։ Սակայն նրա հայրենիքում, ինչպես հաճախ է պատահում նման վարպետների հետ, նրանց հանճարն արդեն հետմահու գնահատվում է ժառանգների կողմից։ Այդպես եղավ ազատ ոգու լեգենդար վարպետի հետ, ով ապրում էր խորհրդային անողոք տոտալիտարիզմի օրերում։

photo_2023-07-20_14-32-44 (2).jpg (63 KB)

Փարաջանովը ժամանակից առաջ էր եւ ամեն ինչում վիճարկում էր հաստատված կանոնները՝ թե կյանքում, թե արվեստում։ Նրա աշխատանքը շրջանակներից, համակարգերից ու կանոններից դուրս է։ Խոսքի ազատությունը վարպետի միակ ճանապարհն է։

Ու թեեւ Փարաջանովի ֆիլմերն առանձնանում են իրենց լակոնիզմով, սակայն վարպետի ստեղծագործությունները դարձել են կյանքի բոլոր դժբախտությունների ամենախոսուն պատասխանը։ Նա պատասխանեց բոլորից ամենալավ լեզվով՝ արվեստի լեզվով։

Ռեգինա Մելիքյան


Հետևեք NEWS.am STYLE-ին Facebook-ում, Twitter-ում և Instagram-ում





  • Այս թեմայով

TV SHOWS PHOTO VIDEO


@NEWSam_STYLE

  • Արխիվ
Որոնել