Լուսանկարիչ Նարինե Կարապետյանի նախաձեռնությունը «VIVA - Հայաստանի բժիշկներ եւ կամավորներ» բարեգործական հիմնադրամի հետ համատեղ կոչված է համաշխարհային հանրության ուշադրությունը հրավիրելու Արցախում արդեն իններորդ ամիսը շարունակվող հումանիտար ճգնաժամի վրա։ Լուսանկարների ցուցահանդեսը պատմում է շրջափակման մեջ գտնվող հոգատար մարդկանց ճակատագրի, ակնածալից վերաբերմունքի մասին կացարանից զրկված կենդանիների նկատմամբ։ Մարդկային անտարբեր վերաբերմունքի մասին.
«Ծառայություն» նախագծի գաղափարն առաջացել է 2020 թվականին՝ պատերազմի տարիներին, երբ Արցախն ավելի քան քառասուն օր գնդակոծության տակ էր։ Այն ժամանակ մարդիկ ստիպված էին բաժանվել իրենց ընտանի կենդանիներից։ Շատերը լքել են իրենց տները՝ չկարողանալով իրենց հետ տանել, մյուսները զոհվել են պատերազմում։ Այսպիսով, Արցախը դարձավ մի վայր, որտեղ մեծ թվով ընտանի կենդանիներ հայտնվեցին փողոցում՝ առանց հսկողության, սննդի ու կացարանի։ Կատուներն ու շները պտտվում էին կրակի տակ գտնվող բնակելի թաղամասերի փողոցներով՝ սնունդ փնտրելու համար։ Հետագա շրջափակումը եւ դրան հաջորդած պարենային ճգնաժամն էլ ավելի սրեց իրավիճակը։
Նարինե Կարապետյանի պատմությունը, ում ընկերները քնքշորեն անվանում են Նարիկո, որպես լուսանկարիչ, սկսվում է 1990-ականներին փախստականների ճամբարից։ Դժվար պատերազմական տարիներ էին, եւ Նարիկոյի ընտանիքը ստիպված էր տեղափոխվել Հայաստանում ժամանակավոր կացարան։ Այդ ժամանակ նրա մայրիկի մոտ հայտնվեց միանգամյա օգտագործման տեսախցիկ։ «Փոքր, գրպանի՝ 24 կադրի համար»,- հիշում է Նարինեն։ «Մայրիկն այն պահում էր գրպանում եւ ազատ ժամանակ լուսանկարում մարդկանց: Այն ուժեղ տպավորություն թողեց ինձ վրա՝ որպես երեխա»։ Այնուհետեւ այս 24 կադրերը մտան Նարինեի հիշատակի արխիվ ու որոշեցին նրա ապագա հոբբին։
Լուսանկարչությունը Նարիկոյի համար դարձել է ոչ միայն արվեստին ավելի մոտ լինելու, այլեւ մարդու հոգու մեջ ներթափանցելու միջոց։ Նրա ստեղծագործություններում կարելի է զգալ մարդկանց տրամադրությունը, նրանց հույզերն ու ապրումները։
NEWS.am STYLE-ի հետ զրույցում աղջիկը կիսվել է՝ ինչպես մայրը, գրեթե միշտ տեսախցին իր հետ է ու մարդկանց լուսանկարում, նրանց պատմությունները ոսպնյակի միջոցով փոխանցում։ «Նման պատմությունները բավականին շատ են՝ մի ամբողջ արխիվի համար»,- կիսվում է լուսանկարիչը։
Կենդանիների աշխարհի հանդեպ սերը նույնպես եղել է մանկուց։ Նարինեն դեռ ավագ դպրոցում ցանկություն ուներ անասնաբույժ դառնալ, փոքր եղբայրներին օգնելու։ Նրանց բուժել հնարավոր չէ, բայց Կարապետյանը մշտապես օգնում է նրանց։
«Արցախցիները շատ կապված են բնությանը։ Դիտելով անվերջ պատերազմը՝ սկսում ես ավելի շատ գնահատել քեզ շրջապատող ողջ կյանքը։ Կարեւոր է, որ երեխաները նույնպես շփվեն կենդանիների հետ։ Ես ինքս մեծացել եմ մի ընտանիքում, որտեղ մանկուց նման սեր է սերմանվել»,- հարցազրույցում պատմել է Կարապետյանը։
Չնայած մարդասիրական ու գեղարվեստական գործունեությանը՝ Նարիկոն ընտրեց ոչ պակաս կարեւոր մասնագիտական ուղի՝ իրանագիտությունը։ Հայրենի շրջանի համար սա նույնպես ծառայության կարեւոր ձեւ է։
«Սա ցանկություն չէ, այլ անհրաժեշտություն։ Ես իսկապես սիրում եմ իմ աշխատանքը եւ արեւելքի թեման: Ուսումնասիրելով այս միտումի փիլիսոփայությունը՝ ես հաճախ զուգահեռներ եմ անցկացնում։ Ես ուսումնասիրում եմ, թե քանի կենդանիներ, մասնավորապես շներ, խաղում են բազմավեկտոր դերեր: Օրինակ, այս պատմություններից մեկը կապված է թաղման հետ: Չորս ոտանի ընկերը տանում է շարասյուն՝ չար ոգիներին քշելու համար»,- նշել է հերոսուհին։
Նարինեն, ինչպես եւ իր մայրը, որոշել է ստեղծել այս ժամանակահատվածի արխիվը։ Նկարեք հակամարտության ոչ միայն քաղաքական կողմը, այլեւ պատմել սովորական մարդկանց ու նրանց չորսոտանի ընկերների կյանքի մասին։ Այսինքն՝ ցույց տալ քիչ հայտնի ռակուրսից։
«Կենդանիներն էլ ընտանիքի անդամներ են։ Երբ ես ֆոտոշարքեր էի անում, մարդիկ ցուցադրում էին երեխաներին ու կենդանիներին»։ Լուսանկարչին հաջողվել է ֆիքսել, թե ինչպես են տերերը հպարտանում իրենց «խայտաբղետ» ընտանիքով։
Սկզբում ֆոտոնախագծի նպատակը արխիվ ստեղծելն էր։ Այնուհետեւ, «301 Երկիր Իմաստության» հիմնադրամի երեւանցի ընկերներն առաջարկեցին ցուցահանդես կազմակերպել, որտեղ կցուցադրվեն Նարինեի արխիվային կադրերի հերոսները։ Մարդիկ, ովքեր, չնայած երկարատեւ շրջափակմանը, շարունակում են պաշտպանել իրենց փոքր եղբայրներին։
«Սա պատմություն է մարդկության մասին: Ամբողջ աշխարհում ուզում եմ ասել, որ մենք հասարակ չենք, ընդգծված ոճով, հատուկ մտածողությամբ։ Մենք անձնուրաց ծառայում ենք մեր միջավայրին»։
Չնայած հումանիտար ճգնաժամին, շարունակվող շրջափակման պայմաններում արցախցիները մի կտոր հաց են կիսում անգամ չորքոտանիների հետ։ Ինքը՝ Նարինեն, ամեն երեկո ծառի տակ ճաշից կամ ընթրիքից հետո թողնում է ուտելիքի մի փոքր բաժին։ Նրա խոսքով՝ շների փոքրիկ ոհմակը միշտ սպասում է իրենց կերակուրին։ Սա միակ դեպքը չէ։ Բակում ստեփանակերտցիներից շատերն ունեն իրենց «տնկարանը».
«Այստեղ յուրաքանչյուր կյանք թանկ է։ Ի վերջո, ակնհայտ զուգահեռ կա։ Մենք բոլորս, անտեսված լինելով արտաքին աշխարհի կողմից, ունենք կյանքի իրավունք։ Բոլորն օգնության կարիք ունեն։ Չնայած անարդարությանը, մենք մնացինք մարդասեր, մաքուր խղճով», - ընդգծել է Կարապետյանը։
Մարդկությունն այսօր հազվագյուտ երեւույթ է, որը միտում չունի «քաղաքակիրթ» աշխարհում։ Իսկ մեկուսացման պայմաններում առաջին հայացքից այն պետք է կորցնի արդիականությունը։ Չէ՞ որ առաջին անհրաժեշտության ժամանակ գոյատեւման խաղ է խաղում։ Դարվինի տեսության համաձայն՝ ամենաուժեղները գոյատեւում են: Այնուամենայնիվ, հայերը հաճախ են լուծումներ գտնում: Եվ չնայած հումանիտար ճգնաժամին, Արցախի ժողովուրդը պահպանում է իր մարդասիրությունը։
Այժմ «VIVA - Հայաստանի բժիշկների եւ կամավորների հիմնադրամը ակտիվորեն միջոցներ է հայթայթում անասնաբուժական գրասենյակի սարքավորումների, ինչպես նաեւ կենդանիների բուժման ու ստերիլիզացման համար դեղերի ձեռքբերման համար։ Օգնելով չորքոտանի կենդանիներին՝ հնարավոր կլինի նվազեցնել հիվանդությունների զարգացման ու մարդկանց փոխանցման վտանգը։ Ինչպես ավելի վաղ տված հարցազրույցում ասել էր հերոսուհին. «Այստեղ [Արցախում] յուրաքանչյուր կյանք արժեքավոր է…»: Պայքարել եւ չհանձնվել՝ գլխավոր կարգախոսն է։
Հետևեք NEWS.am STYLE-ին Facebook-ում, Twitter-ում և Instagram-ում
19:30, 4 մայիսի
Հարաբերությունների խորհրդատուն բացահայտել է երկու բան, որոնք կանայք երբեք չպետք է անեն17:23, 4 մայիսի
Հյու Ջեքմանը եւ Ջոդի Քոմերը կնկարահանվեն «Ռոբին Հուդի մահը» ֆիլմի գլխավոր դերերում15:06, 4 մայիսի
Դերասանուհի Թիֆանի Հադիշը ցանկանում էր սեքսով զբաղվել Հենրի Քավիլի հետ, սակայն նրա հետ հանդիպելուց հետո մտափոխվել է13:29, 4 մայիսի
Քեւին Սփեյսի. նոր վավերագրական ֆիլմում 10 տղամարդ «անհոգի հրեշին» մեղադրում են սեռական ոտնձգության մեջ12:30, 4 մայիսի
Քլոե Քարդաշյանն ակնարկել է, որ բաց է կնոջ հետ հարաբերությունների համար12:08, 4 մայիսի
«Էթնո ջազ» խորագրով համերգը`նվիրված Սերգեյ Փարաջանովի 100-ամյա հոբելյանին (ֆոտո)11:13, 4 մայիսի
Սերենա Ուիլյամսը ծննդաբերությունից 9 ամիս անց անհավանական տեսք ունի սպիտակ լողազգեստով10:17, 4 մայիսի
Հղիության մասին լուրերի ֆոնին Քայլի Ջենները ցուցադրել է իր հարթ որովայնը09:00, 4 մայիսի
ՄԱՅԻՍԻ 4-Ի ՁԵՐ ՌՈՄԱՆՏԻԿ ՀՈՐՈՍԿՈՊԸ23:19, 3 մայիսի
Ֆորմուլա 1-ի լեգենդ Միխայել Շումախերի ութ շքեղ ժամացույցներ աճուրդի են հանվել22:08, 3 մայիսի
Հոլլի Բերին տարված է իր դաշտանադադարով և հրապարակայնորեն խոսում է այդ մասին21:14, 3 մայիսի
NEWS.am STYLE-ի նոր սյունակ. Ծաղիկներ տանը և ոչ միայն. Ինչպես չսպանել խոլորձը և ծաղկեցնել