Բեռլինյան կենդանաբանական այգին աշխարհի ամենահին այգիներից է, որ բացվել է 1844 թվականի օգոստոսի 1-ին:
1869 թվականին այգու տնօրեն դարձավ դոկտոր Հենրիխ Բոդունիսը: Նրա օրոք կառուցվեց այծեղջյուրների ազատավանդակը, որը, առաջին հերթին իր տարաշխարհիկ ոճի շնորհիվ, դարձավ տեսարժան վայր: Հետագայում նման կացարաններ կառուցվեցին փղերի, ջայլամների, ֆլամինգոների համար եւ հայտնի «Էլեֆանտետոր» դարպասները (գերմ.՝ Elefantentor): Կենդանաբանական այգու տարածքում նաեւ տարատեսակ տաղավարներ եւ ռեստորաններ հայտնվեցին:
1988 թվականին դոկտոր Լյուդվիգ Հեքը ստանձնեց այգու ղեկավարությունը եւ ավելացրեց կենդանական ֆոնդը, որը շուտով հավասարվեց լոնդոնյան այգու ֆոնդին: 1913 թվականին կենդանիների վարքագծի ուսումնասիրությամբ զբաղվող դոկտոր Օսկար Հայնրոտի նախագծով ակվարիում կառուցվեց: Առաջին աշխարհամարտից հետո կառույցները Համբուրգի «Հագենբեկ» (գերմ.՝ Hagenbeck) այգու օրինակով ապամոնտաժվեցին: Երկրորդ աշխարհամարտի ժամանակ կենդանաբանական այգու մեծ մասն ավերվեց: 3715 կենդանիներից կենդանի մնացին միայն 91-ը, որոնց թվում՝ 2 առյուծ, 2 բորենի, մեկ ասիական արու փիղ, մեկ արու գետաձի, 10 թիկնոցավոր պավիան կապիկ, մեկ շիմպանզե, մեկ սեւակտուց արագիլ եւ մեկ թագավորական ձկնկուլ: Ի դեպ, հայկական «Զինվորը եւ փիղը» ֆիլմը (1977թ.), որտեղ գլխավոր դերակատարը Մհեր Մկրտչյանն է, հիմնված է այդ ժամանակների իրական իրադարձությունների վրա:
1945-56 թ.թ. այգին ղեկավարում էր դոկտոր Կատարինա Հայնրոտը՝ Օսկար Հայնրոտի կինը, ով այն ժամանակ կենդանաբանական այգիների միայն կին տնօրենն էր: Նա կարողացավ վերակառուցել այգին, վերանորոգվեցին այծեղջյուրների եւ փղերի ազատավանդակները, ինչպես նաեւ կացարան կառուցվեց գետաձիերի համար:
1956 թվականին ղեկավարությունն անցավ դոկտոր Հայնց-Գեորգ Կլեսին, ով հետագա վերականգնողական աշխատանքներն իրականացրեց: Կառուցվեցին կապիկների, թռչունների համար շինություններ, արջերի ազատավանդակ, գիշատիչների համար կացարան՝ գիշերային կենսակերպ վարող կենդանիների համար առանձին սարքավորումներով, ապամոնտաժվեց ակվարիումը: Սկսեցին ձեռք բերել եւ աճեցնել կենդանիների հազվագյուտ կամ անհետացող տեսակներ: Կլեսի ղեկավարությամբ այգու տարածքում կանգնեցվեցին կենդանիների արձաններ, հիմնադրվեց կենդանաբանական դպրոց: Կլեսը մեծ ուշադրություն էր հատկացնում հին շինությունների վերակառուցմանն ու հիմնանորոգմանը: Գերմանիայի վերամիավորումից հետո սկսվեց արեւելյան Բեռլինի «Tierpark» այգու հետ միավորումը, որը համարվում է Եվրոպայի ամենամեծ լանդշաֆտային կենդանաբանական այգին:
35 հեկտար մակերեսով բեռլինյան կենդանաբանական այգին Գերմանիայում ամենամեծ այգիներից է: Ներկայում այնտեղ բնակվում է շուրջ 15 հազար կենդանի, ընդ որում, դեռեւս անցյալ դարի 50-ական թվականներին այստեղ զբաղվում էին կենդանական աշխարհի հազվագյուտ կամ անհետացող տեսակների աճեցմամբ:
Դե, իսկ այցելուներին այս հաստատությունը տալիս է բազմաթիվ անմոռանալի տպավորություններ, առաջին հերթին՝ կարեւոր մի մանրուքի շնորհիվ. բազմաթիվ կենդանիներ գտնվում են ոչ թե ճաղավանդակներում՝ թեկուզ եվրոպական չափանիշներով խիստ ընդարձակ (նման չափանիշներ նույնպես եվրոպական պաշտոնյաները նախատեսել են…), այլ ազատավանդակներում, որոնք հնարավորինս մոտեցված են նրանց բնական միջավայրի պայմաններին:
Պարզ է, որ տեսնել եւ լուսանկարել կենդանիների, որոնք փակված չեն հսկայական ճաղավանդակների հետեւում, բավական հաճելի է: Տնակները, որտեղ ձմռանը պահվում են այդ կենդանիները, ձեւավորված են համապատասխան աշխարհագրական գոտիների բնակիչների կացարանների ոճով: Ընձուղտների տնակը մուսուլմանական ոճով է՝ շքեղ սյուների վրա բարձր կամարներով, զեբրերինը հիշեցնում է աֆրիկացիների հողեղեն կացարանները: Որոշ կենդանիներ պահվում են նաեւ վանդակներում, օրինակ՝ կատվազգիների ներկայացուցիչները, որոնց համար ակնհայտորեն ձանձրալի է, թեեւ կուշտ են…
Կենդանաբանական այգու բուսական աշխարհը նույնպես արժանի է ուշադրության: Խիտ բուսականությունը, որից այն կողմ գրեթե չի երեւում երկնաքերներով քաղաքային տեսարանը, մեծացնում է վայրի բնության գրկում լինելու զգացողոթյունը: Այգու տարածքում զբոսնելիս կարելի է հանդիպել մի քանի ոչ մեծ ջրանցքների՝ ջրլող թռչունների համար, որոնցից մեկը հիշեցնում է Երեւանի Կարապի լիճը:
Ալբերտ Խաչատրյան
Հետևեք NEWS.am STYLE-ին Facebook-ում, Twitter-ում և Instagram-ում
09:00, 25 ապրիլի
ԱՊՐԻԼԻ 25-Ի ՁԵՐ ՌՈՄԱՆՏԻԿ ՀՈՐՈՍԿՈՊԸ23:13, 24 ապրիլի
«Ցեղասպանությունը եղել է․ իմ մեծ տատն ու պապը զոհ են գնացել այդ սարսափելի ոճրագործությանը»․ Գեւ Օրկյան22:17, 24 ապրիլի
Վահե Բերբերյանը հրապարակել է Հայոց ցեղասպանության զոհ դարձած իր պապի միակ լուսանկարն ու խոսել իր խոստման մասին21:30, 24 ապրիլի
«Մենք ոգեկոչում ենք 1915 թվականին զոհված հայերի հիշատակը: Նրանց թվում են իմ նախնիները»․ ամերիկահայ դերասանուհի Դիանա Մեդիսոն20:48, 24 ապրիլի
«Ուզում եմ հիշել իմ նախնիներին, ովքեր զոհվել են, եւ նրանց, ովքեր ողջ են մնացել»․ Սերժ Թանկյանի գրառումը՝ Հայոց ցեղասպանության 109-րդ տարելիցի կապակցությամբ19:46, 24 ապրիլի
«Այս ողբերգությունը նրա կյանքի անբաժան մասն է եղել»․ Քրիստինա Ազնավուրը արխիվային լուսանկարներ է հրապարակել Շառլ Ազնավուրի՝ Հայաստան կատարած այցից16:33, 24 ապրիլի
«Հայոց պատմության ուսուցիչս նույնիսկ մեր ավարտական երեկոյի ժամանակ ասաց՝ թուրքին բարեկամ չկարծեք…». Ժաննա Բուտուլյան15:04, 24 ապրիլի
«Երբ մենք հիշում ենք Հայոց ցեղասպանությունը, մենք երդվում ենք երբեք չմոռանալ պատմության դասերը»․ լիբանանահայ դիզայներ Գրիգոր Ջաբոտյան14:29, 24 ապրիլի
Լույս է տեսել Հաքան Սեքինելգինի «Հայոց ցեղասպանությունը եւ Թուրքիան. հանրային հիշողություն եւ ինստիտուցիոնալացված ժխտում» գիրքը13:03, 24 ապրիլի
«Եվրատեսիլ 2024»-ում Հայաստանը ներկայացնող «Լադանիվա» խմբի անդամները հարգանքի տուրք են մատուցել Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակին (ֆոտո)12:01, 24 ապրիլի
Մարգարիտա Սիմոնյանը պատմել է Հայոց ցեղասպանությունից փրկված իր նախնիների պատմությունը11:12, 24 ապրիլի
«24.04.2024 ից թող սկսվի Հայաստան-Արցախի վերածննդի հետհաշվարկը: Ես հավատում եմ». Նազենի Հովհաննիսյան