• Հրեաներն ու հայերը պատմականորեն զուգահեռ են շարժվում. Երբ սկսվում է մեր կործանումը, սկսվում է ձեր կործանումը. Միխայիլ Կազինիկ

  Արվեստաբան Միխայիլ Կազինիկը համաշխարհային հռչակ է ձեռք բերել շնորհիվ հանճարների ստեղծագործության …

• Կինոյից այն կողմ․ Փարաջանովը եւ նորաձեւությունը ցուցահանդեսը՝ անվանի կինովարպետի 100-ամյակին

  Ի պատիվ հայ կինովարպետ Սերգեյ Փարաջանովի 100-ամյակին՝ ավելի քան 40 հայ դիզայներներ կցուցադրեն բացառիկ ստեղծագործություններ՝ ոգեշնչված արվեստագետի հավերժական արվեստով...

• «Եվրատեսիլ 2024»-ում Ֆրանսիայի ներկայացուցչի արխիվային լուսանկարը Երեւանում՝ հայկական տարազով․ երգիչը մասնակցել է Շառլ Ազնավուրին նվիրված համերգին

  «Եվրատեսիլ 2024»-ում Ֆրանսիան ներկայացնող Սլիմանն իր «Mon amour» երգով սիրվեց հայ հեռուստադիտղի կողմից, իսկ մեր ազգային ժյուրին նրան շնորհեց ամենաբարձր՝ 12 միավորը...

• «Հրաշալի երեկո է լինելու»․ Անդրեա Մորիկոնեի ուղերձը՝ Երեւանում Էնիո Մորիկոնեի հեղինակային ծրագրին նվիրված համերգին ընդառաջ

  Օսկարակիր կոմպոզիտորի գլուխգործոցները կհնչեն Roma Sinfonietta նվագախմբի կատարմամբ, նրա որդու՝ դիրիժոր՝ Անդրեա Մորիկոնեի ղեկավարությամբ...

• Wine Story. Հայկական գինեգործարան «Voskevaz»` կրքերով և ռիսկերով լի կյանք

  Voskevaz-ը միայն գինեգործական ապրանքանիշ չէ, այն պատմություն է, որը միահյուսված է ընտանեկան կապերով և իսկական հայկական գինիներ ստեղծելու կրքով: 1997 թվականին   գնված և հիմնադրված Դավիթ Հովհաննիսյանի կողմից, այն դարձել է հայկական մշակութային և գինեգործական ինքնության անբաժանելի մասը...

• Նախաճաշ Երեւանում՝ մինչեւ 10 դոլար հասնող մենյուով

  Երեւանի խիտ զարկերակում, որտեղ օրը սկսվում է փողոցների հանդարտ ու դանդաղ զարթոնքով, երբեմն ուզում ես նախաճաշել ինչ-որ հարմարավետ հաստատությունում՝ լսելով հաճելի երաժշտություն եւ ներշնչելով եփած սուրճի թարմ բույրը․․․

• «Լադանիվան» երգում է Եվրատեսիլ 2024-ի հաղթող Նեմոյի և ֆրանսիացի Սլիմանի հետ

  «Եվրատեսիլ 2024»-ի Հայաստանի, Շվեյցարիայի և Ֆրանսիայի ներկայացուցիչները միասին երգելով փորձում են թուլացնել լարվածությունը...

• X օգտատերերն ամբողջ աշխարհում հիացած են «Եվրատեսիլ 2024»-ում «Լադանիվայի» դինամիկ և աշխույժ ելույթով

  Գանձ, ապշեցուցիչ է, անհավանական է. այսպես են արձագանքել X-ի օգտատերերը «Եվրատեսիլ 2024»-ում Հայաստանը ներկայացնող «Լադանիվա» խմբի դինամիկ և աշխույժ ելույթին...

Ցանկանու՞մ եք իմանալ, թե ինչպես կազմակերպել աշխարհի լավագույն ընթրիքը և ունենալ  հյուրերի ցուցակ, որը լի է աստղերի ու թագավորական անձանց անուններով: Քրիստիան Բրասկ Թոմսենն այն մարդն է, որ ձեզ անհրաժեշտ է:

Աշխարհի լավագույն ռեստորանների և աստղային խոհարարների դեսպան, պրոդյուսեր, Bon Vivant Communications-ի ղեկավար, աներևեկայելի  Dining Impossible-ի կազմակերպիչ, և  ռեստորատոր, այս խարիզմատիկ ձեռներեցը ծագումով Դանիայից է և ամեն ինչ գիտի գաստրո աշխարհի մասին:

Քրիստիանին հանդիպեցի 2021 թվականին, երբ նա և Հրաչյա Աղաջանյանը հայտնի շեֆ-խոհարար և Noma-ի համահիմնադիր Մադս Ռեֆսլունդի «կատարմամբ»   ընթրիքների շարք էին կազմակերպել Tsaghkunk Restaurant & Glkhatun-ում: Բայց միայն հիմա՝ Tbilisi Gastro Week-ի ընթացքում հնարավորություն եղավ պարզել Քրիստիանի տպավորությունները Հայաստանից, մեզ հետ կապված նրա ապագա ծրագրերը, և ինչու է Forbes-ը նրա ընթրիքներն  անվանում «անդրսահմանյան», իսկ VICE-ը՝  « խենթագույն»:

Քրիստյան, ես դեռ հիշում եմ այն ընթրիքը Ծաղկունքում. որքան հետաքրքիր և մթնոլորտային էր: Եվ Հայաստանը փայլեց. դուք այնքան միջազգային մամուլի ներկայացուցիչներ էիք  հրավիրել: Եվ ահա, հարցը․   ինչպե՞ս մշտապես մնալ տեսադաշտում: Միանգամյա հաջողությունը հրաշալի է, բայց էֆեկտը պետք է պահպանել։ Ի՞նչ պետք է մենք անենք։

Այո, իհարկե, բայց ձեզ ծրագիր է անհրաժեշտ: Լրագրողների հրավիրելը լավ բան է, բայց նրանց Երևանի սովորական վայրեր տանելը բավարար չէ։ Պետք է ապահովել, որ լրագրողներն իրենց հայ զգան գոնե այստեղ իրենց գտնվելու ընթացքում։ Կարծում եմ՝ այն ժամանակվա մեր հաջողության պատճառներից մեկը (իսկ այն տասնութ հոդված էր Եվրոպայի և ԱՄՆ-ի առաջատար լրատվամիջոցներում, այդ թվում՝ Forbes-ում, գումարած սոցիալական ցանցերում հսկայական ալիքը) այն էր, որ մենք բերեցինք աշխարհի լավագույն հեղինակներին և արեցինք. ինչ-որ յուրահատուկ բան նրանց համար: Մենք նրանց ցույց տվեցինք Հայաստանի ժառանգությունը, արվեստը, երաժշտությունը,   հարմարավետ ռեստորաններն ու գինեգործարանները, իսկ հետո տարանք «Տաթևի թևեր» ճոպանուղի՝ անակնկալ անելով՝ կանգնեցրինք խղիկը կիրճի վրա և շամպայն մատուցեցինք Ռաֆայել Կազումյանի հատուկ աղանդերով։ Իսկ հետո մայրամուտի շողերի տակ Տաթևի վանքից ուղղաթիռով թռիչք եղավ Երևան։

Մենք նրանց համար ինչ-որ կախարդական բան կազմակերպեցինք, և դա ոգեշնչեց նրանց գրել նույնիսկ ավելին, քան նախատեսել էին: Եվ այս ամենը շնորհիվ նրա, որ հայկական ԴՆԹ-ն նստեց, այսպես ասած, նրանց մաշկի տակ։ Դա ահռելի հաջողություն էր. բոլորն իրենց ուշադրությունն ուղղեցին դեպի Հայաստանը: Համաշխարհային մամուլի արձագանքը Հայաստանին միլիոնավոր PR Value ապահովեց։

Իսկ ի՞նչ եք նախատեսում մեզ համար 2024 թվականին:

Ես ու Հրաչյան մտադիր ենք հրավիրել պերուացի հայտնի շեֆ-խոհարար Դիեգո Մունյոսին և, իհարկե, կրկին հրավիրել միջազգային մամուլի ներկայացուցիչների։ Ամեն ինչ կախված է երկրի իրավիճակից, ինչպես հասկանում եք։ Նախաձեռնել եմ  նաև Collective Group-ի և Black Angus-ի հիմնադիր Արտակ Հարությունյանի համագործակցությունը պորտուգալացի շեֆ խոհարարի, Միշլենի կրկնակի աստղակրի հետ․նա կմշակի Արտակի նոր ռեստորանի ճաշացանկը։ Նաև ցանկանում եմ ամրապնդել կապերը Հայաստանի և Վրաստանի միջև։ Երեք ամիս առաջ ես ձեզ մոտ բերեցի վրացական խոհարարության թագուհուն՝ Թեկունա Գաչեչիլաձեին։ Վերջին անգամ նա Հայաստանում էր եղել երեսունհինգ տարի առաջ։ Ուրեմն, այսպես, նա ապշել էր ձեր խոհարարության  որակից և առաջադիմությունից: Այնպես որ, մենք ծրագրում ենք հիանալի համագործակցություն նրա և «Ծաղկունք» ռեստորանի միջև։

Հայաստանում գտնվելու ընթացքում  գաստրո ֆավորիտներ ունեցա՞ր։

Ինձ շատ է դուր գալիս, թե ինչպես է Արևիկ Մարտիրոսյանը «Ծաղկունքում» մեկնաբանում հայկական դասական ճաշակները։ Ինձ դուր է գալիս, թե ինչպես է Ռաֆայել Կազումյանը պատրաստում. նա ձգտում է ինչ-որ տարբերվող բան անել. Հայկ Վեյշտորտը խոհարար է, որն արժանի է ամմնայն  ուշադրության: Ինչ վերաբերում է ռեստորաններին, ապա «Մայրիկը» հայ-լիբանանյան լավ խառնուրդ է։ Ես սիրում եմ լինել «Ոստանի» պատշգամբում, գնալ Դիլիջանի «Իմ Տուն»:

Ինչ վերաբերում է ավանդական խոհանոցին, ես սիրում եմ ձեր շքեղ հյուրասիրությունները՝ առատ ուտելիքներով, մսով, հիանալի գինիներով... Թույլ տվեք շնորհավորել ձեզ՝ հայկական գինեգործության արագ զարգացման կապակցությամբ։ Համաշխարհային շուկայում այն լրջորեն անտեսված է, բայց դուք շատ լավ գինի եք արտադրում։

Ի դեպ, գիտե՞ս ԳՈՒՄ-ի շուկայում ինձ ինչպես էին անվանում՝ «Կարմիր արև»։  Ես իսկապես չգիտեմ, թե ինչու», - ծիծաղում է Քրիստիանը:

Դե, դու իսկապես արևոտ, լավատես ու դրական մարդու տպավորություն ես թողնում։ Դա քո էությո՞ւնն է:

Այո, նաև ես երազող եմ: Պետք է այդպիսին լինեմ, եթե ձեռնարկել եմ “Dining Impossible”-ը: Չնայած  պետք նաև իրատես լինեմ և տոկունություն ունենամ, որպեսզի այս ամենը «գլուխ բերեմ»: Սկզբում ամենևին էլ հեշտ չէր։

Եվ, իրոք,  ինչպե՞ս որոշեցիր կազմակերպել այս ընթրիքները: Դու սոմելյե և ռեստորատոր էիր: Իսկ հետո՝ ի՞նչ: Որոշեցիր փոխե՞լ  կյանքդ:

Կարծես թե, 2009 թվականն էր։ Պատրաստվում էի  գործընկերներիս հետ մեծ ռեստորան և գիշերային ակումբ բացել Սան Ֆրանցիսկոյում: Բայց աշխարհին պատուհասեց ֆինանսական ճգնաժամը. մեր ութ միլիոն դոլարի բյուջեն կորավ։ Ես վերադարձա Կոպենհագեն, որտեղ հիմնականում ապրում էի, և տեսա, որ այստեղ այնքան էլ վատ չէ։ Ոչ ոք առանձնահատուկ ճգնաժամ չէր  ունեցել։ Պարզվեց, որ մարդիկ զգուշությունից դրդված հսկայական չափով  կանխիկ գումար էին պահել տներում... Ու  ես մտածեցի՝ չդառնա՞մ լույսի համեստ շող մութ թագավորությունում: Ինչ-որ բան անեմ «bon vivant»-ի ոգով, ինչ-որ կենսուրախ բան. սեղաններ գցեմ, մարդկանց հրավիրեմ, հնարավորություն տամ, որ շփվեն և միգուցե միասին գործ սկսեն: Մտածելուց հետո մի շարք ընթրիքներ կազմակերպեցի, որոնք, ըստ էության, սկզբում նեթվորքինգ էին, և դրանք հաջողություն ունեցան։

Իսկ ինչպե՞ս   դանիական նեթվորքինգ-ընթրիքները վերածվեցին գլոբալ մասշտաբի աներևակայելի գաստրո-իրադարձությունների:

Այդ ժամանակ Noma-ն դարձավ աշխարհի լավագույն ռեստորանը։ Պատկերացրու, տարեկան մոտ երկու միլիոն դիմում, մինչդեռ կարող էին ընդունել ընդամենը քսաներկու հազար: Այսինքն՝ ցանկացողների շատ փոքր տոկոսը կարող էր հայտնվել այնտեղ։ Դե ես էլ ասացի Ռենե Ռեձեպիին. «Լսիր, դու մի սենյակ ունես վերևում, որը երբեք չես օգտագործում: Գուցե, իմ ընթրիքներն այնտե՞ղ կազմակերպեմ»։ Այդպես էլ արեցի, և տեղի գործարարների և միջին ընկերությունների համար իմ ընթրիքները միանգամից  վերածվեցին համաշխարհային սպորտի աստղերի, կոմսերի, կոլումբիական հսկա ալկոհոլային արտադրության սեփականատերերի, բրիտանացի լրտեսների և հայտնի դերասանների համար ընթրիքների։ Կարծես, կախարդական կերպով իմ հյուրերի ցուցակը դարձավ լավագույնը Եվրոպայում։ Դե, այդ ժամանակվանից էլ սկսվեց...

Իսկ ինչու  դրանք կոչեցիր  Dining Impossible – ինչպե՞ս ավելի  լավ թարգմանել՝ Անհնարին ընթրիքնե՞ր։

 2016-ին ես «մեկ ընթրիք, մեկ երեկո» ձևաչափից անցա «երեք երեկո անընդմեջ» ձևաչափին և ինձ սկսեցին ասել. «Քրիստիան, դու այդքան հյուրեր չես հավաքի, անհնար է»: Մտածեցի՝ թող սա լինի իմ Mission Impossible: Հիշու՞մ եք Թոմ Քրուզի մասնակցությամբ ֆիլմը։ Ի վերջո, ամեն ինչ ստացվեց: Մենք ընթրիքներ էինք կազմակերպում Չիկագոյում, Նյու Յորքում, Լիմայում, Մեխիկոյում, Հոնկոնգում և որտեղ ասես․.. Իհարկե, երբ հետաքրքիր բան ես անում, մարդիկ դա կրկնօրինակում են: Այսպիսով, ես ստեղծեցի DI:JET-ը` մասնավոր ինքնաթիռներով շարքը, երբ չորս օրում   չորս երկիր ենք թռչում: Մի անգամ մենք ավարտեցինք շրջագայությունը Մոնտե Կառլոյում՝ պարելով խաղասեղանների վրա։ Չորս օրվա ընթացքում հսկայական թվով տպավորություններ՝ մարդիկ իրենց զգում էին ինչպես ֆիլմերի ռոք աստղեր։

Շքեղ է հնչում...

Դա աներևակայելի շքեղ է, բայց ես դա անում եմ ոչ թե ինքնին շքեղության համար, այլ տեսնելու համար, թե որքան հեռու կարող եմ գնալ կատարելության փնտրտուքներիս մեջ: Որպես նկարիչ, որպես բոնսայի վարպետ... Ես պրոֆեսիոնալ ընթրիք կազմակերպող եմ և ուզում եմ տեսնել, թե ինչպես կարող եմ դրանք կատարելագործել բոլոր առումներով:

Իսկ ի՞նչն է ընթրիքը դարձնում մոգական: Բացի, ինքնին, հիանալի կերակուրից...

Մեր ընթրիքները «շրջանակում ենք» տպավորություններով. Հայաստանում դրանք ուղղաթիռներն էին. Ֆարերյան կղզիներում մենք խավիար էինք մատուցում, քանի հնագույն առագաստանավերով լողում  էինք  դեպի քարայր՝ ջրի վրա համերգ լսելու համար. Պերուում  հյուրերին տարանք բաց օվկիանոս. Փարիզում՝ մինչև Էյֆելյան աշտարակի ամենաբարձր կետը, Հռոմում՝ քաղաքի տեսարանով պատշգամբ... Ամբողջ իմաստը գեղեցկության այս պահերի մեջ է...

Ի՞նչ ես կարծում, ո՞ր երկիրն է լինելու հաջորդը, որը կգրավի աշխարհն իր խոհանոցով։

Աշխարհը չի ենթադրում, բայց վրա է հասնում  Նոր Զելանդիայի աստղի ծագումը: Այնտեղ բացարձակապես անհավանական բան է կատարվում՝ շատ օրիգինալ և սադրիչ խոհանոց է։

Իսկ ի՞նչ կասես Հայաստանի մասին։ Քո կարծիքով՝ մենք կարո՞ղ ենք մեր տեղը գրավել աշխարհի գաստրո քարտեզի վրա և գրավել սննդի զբոսաշրջիկներին։ Մեր խոհարարներն ունե՞ն միջազգային խաղացողներ դառնալու ներուժ:

Դուք մեծ ներուժ ունեք։ Իրականում, The Armenian Quest նախագծի գաղափարը, որը մենք նախաձեռնել էինք «ԴԱՐ» հիմնադրամի Գագարինի նախագծի հետ միասին, Հայաստանն աշխարհին բացահայտելն ու ածխարհը Հայաստան բերելն էր։ Դրա համար էլ փորձում ենք հայկական խոհարարության ծառի վրա, այսպես ասած, նոր ճյուղեր գտնել։ Որովհետև ինձ թվում է, որ Հայաստանը, ինչպես Վրաստանը, մի փոքր խրվել է կաղապարի մեջ, երբ  մատուցվում է նույն տասը-տասներկու ուտեստը, և օգտագործվում են նույն բաղադրիչների  երկու տասնյակ, թեև իրականում ձեզ մոտ դրանք, պայմանականորեն,   ութսուն են։ Այնքա՜ն բան դեռ ուսումնասիրված չէ: Մեդսն  իր թիմով եկել էր Հայաստան մի ամբողջ ամսով. նրանք ուսումնասիրեցին բնությունը, գնացին շուկաներ, այցելեցին Մատենադարան... Նրանք խորը հետազոտություն անցկացրեցին և արդյունքում Մեդսը ստեղծեց տասնվեց նոր ուտեստ տեղական մթերքներից, որոնք ձեր մտքով էլ չեն անցել. Այս ուտեստներն իրենց հերթին ոգեշնչեցին հայ խոհարարներին՝ ձեռնարկել նորանոր փորձեր: Այս հետազոտությունը շարունակելու համար մենք ցանկանում ենք բերել Դիեգոյին:

Փորձերը հաճախ ռեստորատորներն ընկալում են որպես ռիսկ: Նրանք ստիպված են կանգնել նաև դժվար երկընտրանքի առաջ՝ փորձեր անել, շահույթը վտանգել, թե՞ ուշադիր խաղալ՝ հետևելով հանրության ճաշակին։ Եվ, եկեք անկեղծ լինենք, հայ հասարակությունը պահպանողական է, և դա հեշտ չէ փոխել։

Պահպանողականությունը որպես այդպիսին վատ բան չէ, ինչը նշանակում է, որ նորացումը հաշվի կառնի և կհարգի ավանդույթները: Հիշու՞մ ես բադի տոտիկներով քյաբաբը, որը Մեդսը մատուցում էր դդումի մեջ: Գիտե՞ս, թե որքան մտահոգություններ կային ձեր կողմից։ «Դրանից բան դուրս չի գա», «Դա բարբարոսության գտեսք ունի», «Հյուրերին դուր չի գա, նրանք կփախչեն»... Դե, գիտե՞ք, աշխատանքն այսպիսին է՝ դուք պետք է  անեք նաեւ դա։ Մենք պետք է փորձենք ձեզ դուրս բերել ավանդական պահպանողական օրինաչափություններից: Ի դեպ, ինչո՞վ ավարտվեց։ Նրանով, որ հյուրերը իսկապես սիրեցին այս ուտեստը:

Դու դրսից եկած մարդ ես, բայց Հայաստանում երկար ժամանակ անցկացնելուց հետո բավականաչափ ճանաչեցիր մեզ։ Ինձ հետաքրքրում է, թե ինչպիսի՞ն են քո տպավորությունները մեր ուժեղ և թույլ կողմերից՝ հիմնվելով սեփական փորձի վրա:

Ձեր ամենամեծ ուժը տոկունությունն ու հաստատակամությունն է: Դուք շարունակում եք աշխատել և ստեղծագործել՝ չնայած այն հանգամանքին, որ մանևրելու քիչ տեղ ունեք։ Ես այդպես եմ տեսնում: Երբեմն դիտում եմ, թե ինչպես են աշխարհի ամենատաղանդավոր խոհարարներից մի քանիսը «թեւաթափ լինում», քանի որ նրանց համար ամեն ինչ հեշտ է. նրանք սովոր են, որ բոլորն ու ամեն ինչ իրենց են ծառայում: Միևնույն ժամանակ, ես նկատեցի, թե ինչպես մյուսները, սկզբում այնքան էլ տաղանդավոր չլինելով, կամքի ուժի շնորհիվ երկարաժամկետ հեռանկարում հաջողությամբ գերազանցում են մյուսներին։ Լավագույն գինիները ստացվում են այն խաղողից, որը պայքարում է աղքատ հողի հետ: Նման խաղողը «մկաններ է զարգացնում»՝ հասնելու խորքերում թաքնված երկրի նեկտարին։ Հենց այս խաղողն է դառնում  թունդ գինի։ Եվ ինձ թվում է, որ դա ձեր ամենաուժեղ կողմն է։

Ինչ վերաբերում է թույլին, ես կասեի, որ մի ձեռքը երբեմն չգիտի, թե ինչ է անում մյուսը։ Իսկ խոհարարության առումով, ես կասեի, որ թույլ օղակը հզոր խոհարարական դպրոցների բացակայությունն է։ Ձեզ անհրաժեշտ է կրթական բազա։ Եվ, իհարկե, շփումները բավականին թույլ են։ Ձեր խոհարարական ոլորտում ես հանդիպում եմ շատերի, որոնք մասնագիտորեն շատ լավն են, բայց անգլերեն ոչ մի բառ չեն հասկանում։ Բայց սա համաշխարհային ճանաչման բանալին է: Շեֆը պետք է շփվի մամուլի հետ. Պարզապես պատկերացրեք, ես հայ խոհարարին Փարիզ եմ տանում, և ինչպե՞ս է նա ներկայացնելու իր ուտեստը:

 Կրթություն, լեզուներ... Պե՞տք է լինի «երրորդ հենարան»։

 Ներդրումներ կատարեք ձեր շեֆ-խոհարարների համար՝ տարեք նրանց Հայաստանից դուրս։ Պետք է ճամփորդեն, մի երկու տարի ինչ-որ տեղ սովորեն, հետո վերադառնան։ Ինչո՞ւ ես կարծում, որ սկանդինավյան խոհանոցն այդքան հաջողակ է: Որովհետև այն տաղանդը, որը մենք ունեինք իննսունականներին և զրոյականներին, սովորելով Դանիայի  խոհարարներից, երկրում մնալու փոխարեն սկսեցին շրջել աշխարհով մեկ՝ Ֆրանսիա, Իսպանիա, ԱՄՆ... Նրանք աշխատում էին աշխարհի լավագույն ռեստորաններում, և այդ ամբողջ փորձն ու գիտելիքները վերադարձվեցին Դանիա: Այնպես որ, դուրս եկեք, հետո վերադարձեք և զարգացրեք ձեր սեփականը:

Նատա Բրրետտել

Հետևեք NEWS.am STYLE-ին Facebook-ում, Twitter-ում և Instagram-ում