Այսօր՝ փետրվարի 19-ին, լրանում է հայ գրող, բանաստեղծ Հովհաննես Թումանյանի ծննդյան 155-ամյակը։ Ի պատիվ այս ամսաթվի, մենք վերհիշել ենք գրողի կյանքի ամենահետաքրքիր փաստերը եւ նրա ստեղծագործություններից վառ մեջբերումներ:
«Իմ հերը մի դագանակ ուներ, որ էստեղից մեկնում էր, երկնքում աստղերը խառնում»։ («Սուտասանը»)
Հովհաննես Թումանյանը ծնվել է Հայաստանի հյուսիսում գտնվող գեղատեսիլ Դսեղ գյուղում՝ քահանայի ընտանիքում։ 19 տարեկանում ապագա գրողն ամուսնացել է 17-ամյա Օլգա Մաճկալյանի՝ Թիֆլիսի հոգեւորականի խորթ դստեր հետ։
Օլգա Մաճկալյանը՝ Հովհաննես Թումանյանի կինը
Գրողն ունի տասը ժառանգ՝ վեց դուստր՝ Աշխեն, Նվարդ, Անուշ, Արփիկ, Սեդա եւ Թամարա, եւ չորս որդի՝ Արթիկ, Մուշեղ, Ամլիկ եւ Արեգ։ Թումանյանի բոլոր որդիները մասնակցել են մարտերին եւ զոհվել պատերազմի տարբեր տարիներին եւ ստալինյան բռնաճնշումներից։ Գրողի երկու դուստրերն իրենց կյանքը նվիրել են գրականությանը` դառնալով թումանյանագետներ։
Հովհաննես Թումանյանը՝ կնոջ՝ Օլգայի հետ
«Մահը մերն է, մենք՝ մահինը»
Թիֆլիսում ապրելու տարիներին գրողը կազմակերպել է «Վերնատուն»՝ գրողների, թարգմանիչների, բանաստեղծների, արվեստագետների, կոմպոզիտորների միությունը, որոնք հավաքվել են միասին եւ քննարկել գրականության եւ մշակութային հարցեր։ Շատ հայտնի հայեր «Վերնատուն»-ում մշտական այցելուներ էին, այդ թվում՝ Ավետիք Իսահակյանը, Վահան Տերյանը, Նար Դոսը, Ալեքսանդր Շիրվանզադեն եւ շատ ուրիշներ։
Հովհաննես Թումանյանի հուշարձանը՝ Երեւանում
Մեզ մոտ եք եկել ձյունի աշխարհից,
Կոչում դեպ բարին, դեպ վսեմն ու սեր
Մեր ցավոտ սրտում զարթնում են նորից
Երջանիկ կյանքի իղձեր ու հույզեր։
Աշխարհից աշխարհ թող ձեն տան իրար,
Որոնք իշխում են մարդկանց սրտերին,
Ազգերն ինչ ունեն ազնիվ ու պայծառ,
Թող ի մի բերեն էս դառն օրերին։
Հովհաննես Թումանյանի աշխատանքը բարձր է գնահատվել նաեւ հայ մտավորականության շրջանակներից դուրս։ Վալերի Բրյուսովը Թումանյանի ամենամոտ ընկերներից էր, նրանց ընկերությունը տեւել է մինչեւ հայ գրողի կյանքի վերջին օրերը։ Կոնստանտին Բալմոնտը թարգմանել է Թումանյանի ստեղծագործությունները եւ մտերիմ է եղել նրա հետ։
Երկու դարի արանքում,
Երկու քարի արանքում,
Հոգնել եմ նոր ընկերի
Ու հին ցարի արանքում:
Հովհաննես Թումանյանի գործերից շատերն էկրանավորվել են, իսկ «Անուշ» վեպի հիման վրա օպերա է ստեղծվել։
Հովհաննես Թումանյանի հուշարձանը Երեւանում
Ականավոր գրողը հայ գրականության ծաղկման խորհրդանիշն է եւ հավերժացել է հայոց պատմության մեջ ոչ միայն որպես գրող, այլեւ որպես հասարակական գործիչ։ Հովհաննես Թումանյանի ստեղծագործությունները թարգմանվել են տասնյակ լեզուներով։ Ռուսերեն թարգմանություններ են կատարել ոչ միայն Բրյուսովը եւ Բալմոնտը, այլև Բելլա Ախմադուլինան, Վլադիմիր Դերժավինը, Սամուիլ Մարշակը եւ շատ այլ հայտնի ռուս գրողներ եւ գրական գործիչներ։
Հովհաննես Թումանյանի թանգարանը՝ Երեւանում
Հայրենի Դսեխ գյուղում կառուցվել է գրողի տուն-թանգարանը։ Երեւանում կա նաեւ թանգարան, որի դիմաց կառուցվել է 54 աստիճան, որը համապատասխանում է Թումանյանի ապրած տարիներին։ Գրողի անունով է կոչվում Երեւանի կենտրոնական փողոցներից մեկը, իսկ Օպերայի եւ բալետի շենքի մոտ կանգնեցվել է Թումանյանի հուշարձանը։
Ռեգինա Մելիքյան
Հետևեք NEWS.am STYLE-ին Facebook-ում, Twitter-ում և Instagram-ում
01:29, 8 մայիսի
Հայտնի են «Եվրատեսիլ 2024»-ի առաջին կիսաեզափակիչը հաղթահարած 10 երկրները23:18, 7 մայիսի
Կանացի վենդետա. Կինը տղամարդուն համոզել է, որ նա հիվանդ է, երբ վերջինս նրան ուղարկել է իր առնանդամի լուսանկարը23:02, 7 մայիսի
«Եվրատեսիլ 2024»-ի առաջին կիսաեզրափակիչ փուլը (ՈւՂԻՂ)22:18, 7 մայիսի
Կարավաջոյի նկարը, որը գրեթե վաճառվել էր 1600 դոլարով, կցուցադրվի Prado-ի թանգարանում20:56, 7 մայիսի
«Միսս ԱՄՆ»-ն թագադրումից յոթ ամիս անց հրաժարվել է տիտղոսից՝ պատճառաբանելով հոգեկան առողջության հետ կապված խնդիրները20:18, 7 մայիսի
Բրուքլինի թանգարանում հայտնվել են հազվագյուտ լուսանկարներ The Beatles-ի՝ 1963–64 թվականների ամերիկյան շրջագայությունից19:23, 7 մայիսի
Հնդիկ միլիարդատեր Սուդհա Ռեդդին Met Gala-ին ներկայացել է ավելի քան 200 կարատ կշռող ադամանդներով16:16, 7 մայիսի
Met Gala 2024. Ինչո՞վ են փայլել հայտնիները15:19, 7 մայիսի
«Սիրահարվեցի Հայաստանին». անգլիացի բլոգերի արձագանքը՝ «Լադանիվա»-ի եվրատեսիլյան երգի տեսահոլովակին14:05, 7 մայիսի
Էվելինա Շահիրյանը սպասում է առաջնեկին (վիդեո)13:24, 7 մայիսի
Միլիարդատեր Ջեֆ Բեզոսի հարսնացուն իր դեբյուտը նշեց Met Gala-ում՝ կատարելով Աննա Վինտուրի պայմանը12:59, 7 մայիսի
Քարդի Բ-ին ինը օգնական է անհրաժետ եղել զգեստով տեղաշարժվելու համար