Սեւ կատակերգություն՝ ապրելու կարեւորության մասին. «Սեւազգեստ կանայք» ֆիլմի փակ դիտումը` Երեւանում

Կարմիր գորգ. հայտնիների look-երը` «Սեւազգեստ կանայք» ֆիլմի պրեմիերային

ՇոկTok. «Հորս կարիքն այլեւս չեմ զգում». տիկտոկեր Նանո

Ֆոտովլոգ Արսեն Սարգսյանի հետ. խելահեղ Նյու Յորք

ՇոկTok. «Շատերն են թիկունքիցս հարվածել». տիկտոկեր Մանե (man_go)

BACKSTAGE. Ինչպես են ընթանում «Բոլոլա» սիթքոմի նկարահանումները

ՇոկTok. «Երբեք չեմ ցանկանա տղա լինել». տիկտոկեր Արմինե (@poso)

«Stylish Faces». Հայաստանում ԵՄ պատվիրակության ղեկավար, դեսպան Անդրեա Վիկտորին

Հայտնիների կենդանիները. Դայանա Դավթյանի շնիկը՝ Վիննին, եւ ինչ է պահել «Միսս Տիեզերք Արմենիա 2019» ճանաչված գեղեցկուհին նրանից առաջ

ՇոկTok. «Համբույրի տեսարանի պատճառով հրաժարվել եմ նոր նախագծում նկարահանվել». Լիլիա Վարդանյան

Հայտնիների կենդանիները․ Սյուզաննա Մելքոնյանի կատվիկը, որին երգչուհին տվել է իր սիրելի արտիստի անունը

ՇոկTok. Իրինա Այվազյանը` կարոտի եւ որոշ ժամանակ սոցցանցերից ջնջվելու մասին

Yerevan Fashion Week-ի առաջին օրվա մանրամասները՝ NEWS.am STYLE-ի ռեպորտաժում

«Stylish faces». օծանելիքի փորձագետ Բոգդան Զիրյանովը՝ Հայաստանի բույրերի մասին

ՇոկTok. «Հորս սպանել են, երբ 15 տարեկան էի». տիկտոկեր Աշոտ (@ashayvi)

ՇոկTok. Տիկտոկեր Լոլան` առողջական խնդրի,«Հումորի լիգա»-ում կատարված սկանդալի ու հոր  բացակայության մասին

HAUSER-ը ժամանել է Երեւան․ երաժշտի տրամադրությունը՝ «Զվարթնոց» օդանավակայանում

Նիգերիացի բլոգեր Shady Shae-ն փորձում է գուշակել հայերեն բառեր

Ալեքսանդր Թամանյանի 140-ամյակին ընդառաջ. Երեւանի առաջին հիդրոէլեկտրակայանը

20:05, 13 հունվարի

Մարտին մենք նշելու ենք Ալեքսանդր Թամանյանի ծննդյան 140-ամյակը: Հայ մեծանուն ճարտարապետի մասին խոսելիս առաջին հերթին հիշում են նրա ճարտարապետական գլուխգործոցները։ Բայց ճարտարապետությունից բացի Ալեքսանդր Թամանյանը զբաղվել է նաեւ բազմաթիվ տնտեսվարական գործերով։

Թամանյանը Երեւան էր ժամանել 1923-ի ապրիլին։ Չնայած դրանից առաջ ՝ 1919-ին, նա եղել էր Երեւանում Հայաստանի առաջին հանրապետության կառավարության ներկայացուցիչ Հովհաննես Քաջազնունու հրավերով։ Բայց 1921-ին նա ընտանիքի հետ ստիպված է եղել մեկնել Իրան՝ անկայուն քաղաքական իրադրության պատճառով։ Նա բնակություն է հաստատել Թավրիզում, աշխատել է այնտեղ՝ մինչեւ Հայաստանի Խորհրդային ժողովրդական կոմիտեի նախագահ Սերգեյ Լուկաշինի հետ համաձայնեցրել է իր վերադարձի ժամկետները։

1923-ի ապրիլից նա ժամանում է Երեւան, ստանում է Հայկական ԽՍՀ-ի Ժողովրդական կոմիսարների խորհրդի Գերագույն տեխնիկական բաժնի վարիչի պաշտոնն ու սկսում իր աշխատանքը։ 2000 թ․ «Գիտություն» հրատարակչատունը հրատարակել է Թամանյանի հետ կապված նյութերի ու փաստաթղթերի ժողովածու։ Թերթելով այն՝ ապշում ես բազմազան, ոչ միայն ճարտարապետական խնդիրների լայն շրջանակից, որոնք ստիպված է եղել լուծել Թամանյանը Հայաստանում ապրելու առաջին տարիներին։

Այդ խնդիրներից մեկն էր Երեւանի ու հարակից բնակավայրերի շտապ ապահովումը էլեկտրաէներգիայով։ Այդ կապակցությամբ արդեն մայիսին որոշում է կայացվել Հրազդան գետի ձախ ափին կառուցել էլեկտրակայան։

Էլեկտրակայանի շինարարությունը սկսվել է 1923-ին։ Նախագծի իրականացման նպատակով Հայաստանի Խորհրդային ժողովրդական կոմիտեն երեք հարյուր հազար ռուբլի էր հատկացրել։ Նոր կայանի հզորությունը պետք է լիներ 5600 ձիաուժ (4650 կիլովատ)։ Դա ավելին էր, քան Երեւանի բոլոր գոյություն ունեցող էլեկտրակայանների հզորությունը։

ՀԷԿ շենքը նախատեսված էր չորս տուրբինների տեղադրման համար։ Տուրբիններին ջուրը պետք է մատակարարվեր Շահումյանի անվան ջրատարի միջոցով։ Որոշ վայրերում այն ստիպված էին վերականգնել՝ խորացնել, ջրարգելակներ կառուցել։

Խողովակները պատվիրել էին Ցարիցինո քաղաքում գտնվող «Կրասնիյ օկտյաբր» գործարանում։ Տուրբինները մատակարարել էր գերմանական «Ֆրից Բեյմայեր» ֆիրման։ Շինարարական աշխատանքները ղեկավարում էր Թիֆլիսից հրավիրված հայտնի ինժեներ Հովհաննես Մելիք Փաշաեւը։

ՀԷԿ շենքի կողքին կառուցվել էր տրանսֆորմատորային ենթակայան՝ ազգային ճարտարապետության ավանդույթներով, որը հիմա անմխիթար վիճակում է գտնվում, ինչն անթույլատրելի է պատմական հուշարձանի հանդեպ, ինչպիսին հանդիսանում է այն՝ ՀԷԿ շենքի հետ միասին։

Շենքի ճարտարապետությունը Հրազդանի կիրճի բնապատկերի հետ ներդաշնակեցնելու համար Թամանյանը որոշել է շենքի առաջնամասը կոպտատաշ բազալտի քարերով կառուցել։

ՀԷԿ-ը շահագործման է հանձնվել 1926-ի մայիսին։ Բացմանը ներկա էր Անդրկովկասի երկրամասի կոմիտեի առաջին քարտուղար Սերգո Օրջոնիկիձեն, ինչի մասին վկայում է մուտքի մոտ տեղադրված հուշատախտակը։

ԵրՀԷԿ-ը եռակի ավելացրել է Երեւանի էլեկտրամատակարարման ապահովումը, քաղաքը ստացել է էներգետիկ բազա, որը բավարարում էր կոմունալ կենցաղային տնտեսության կարիքները, հնարավորություն էր տալիս արդյունաբերության զարգացման համար։

Բայց միայն այսքանը չէ։ ՀԷԿ շենքը՝ տրանսֆորմատորային ենթակայանի հետ միասին, շատ ներդաշնակ տեսք ուներ  Հրազդանի կիրճի բնապատկերի ֆոնին։ Մատիրոս Սարյանը «Խորհրդային Հայաստան» թերթում հիացական էր արտահայտվել Թամանյանի նախագծի մասին, որը նրա կարծիքով «ստվերել է հին Երեւանի բոլոր շեքները ու դարձել քաղաքի բնակիչների համար ուխտագնացության վայր տոն օրերին»։

Թամանյանն ինքը հետագայում այսպես էր գրել իր աշխատանքի մասին․

«Հիդրոկայանի ճարտարապետական կառույցների ընդհանուր կոմպոզիցիայի մեջ ես փորձել եմ օգտագործել հայկական հին ճարտարապետության մեթոդներն ու տեղական շիննյութերը։ Շենքերի ծավալների ու դրանց ճակատների հարթությունների և  կիրճի բազալտային լանջերի հետ կոմպոզիցիոն կապ ստեղծելու անհրաժեշտությունը թելադրում էին պարզ ձեւեր ու քարի կոպիտ մշակում։ Կառույցի հարստացնող տարրերն էին էլեկտրական ժամացույցով աշտարակը, կղմինդրե կտուրը, հոսող ջուրն ու առատ կանաչը»։

ԵրՀԷԿ-ի թամանյանական շենքը այլեւս չի կատարում իր գործառույթները, այն հանվել է երկրի էներգահամակարգից։ Բայց այն լավ վիճակում է գտնվում, այնտեղ հիմա գիտահետազոտական ինստիտուտ է։ ԵրՀԷԿ-ից ոչ հեռու 1962-ին կառուցվել է Երեւանի հիդրոէլեկտրակայանի նոր շենքը, որի հզորությունը նախորդից մի քանի անգամ մեծ է։

Պավել Ջանգիրով


Հետևեք NEWS.am STYLE-ին Facebook-ում, Twitter-ում և Instagram-ում





  • Այս թեմայով

TV SHOWS PHOTO VIDEO


@NEWSam_STYLE

  • Արխիվ
Որոնել
  • Հարցում
Քվեարկել են (9)  |  Այլ հարցում