Վերջերս մշակութային հանրությունը նշում էր Հայաստանի ժողովրդական նկարիչ, հոգեբանական դիմանկարի վարպետ Ռուդոլֆ Խաչատրյանի 80-ամյակը:
Նրա ինքնատիպ գեղարվեստական ոճն ու բացառիկ տեխնիկան միանգամից սիրելի են դառնում, իսկ նրա մեկնաբանությամբ դիմանկարներն, ասես, բիբլիական կերպար ստանան:
Նկարչի մի շարք աշխատանքներում ներկայացված է միեւնույն մարդը:
Հատկապես հիշվում է «Աբու Լալա Մահարի» դիմանկարը, որտեղ հերոսը ներկայացված է արեւելյան հանդերձանքով: Նկարչի համար բնորդ է եղել երիտասարդ էթնոգրաֆ Լեւոն Աբրահամյանը:
Այսօր Լեւոնը հայտնի գիտնական է, Ազգային ակադեմիայի թղթակից-անդամ: Եւ հետաքրիքր էր իմանալ, թե ինչպես են ստեղծվել նրա դիմանկարները:
«Ռուդոլֆի հետ մենք բարեկամացանք Մոսկվայում: Բայց իրար գիտեինք եւ մինչեւ այդ: Ես սովորում էին ասպիրանտուրայում: Իմ ընկեր Զավեն Սարգսյանը մի անգամ ինձ տարավ նկարչի արվեստանոց, եւ կարելի է ասել, ես այնտեղ էլ մնացի: Ծանոթությունը վերածվեց ամուր բարեկամության: Իմ դիմանկարների ճիշտ թիվը չեմ հիշում, դրանք տարբեր հավաքածուների մեջ են:
Հիշում եմ այն մի քանիսը, որոնք մշտապես հրապարակվում եւ ցուցադրվում են: Ինչո՞ւ էր նա հաճախ ինձ նկարում: Թող չթվա, թե նա գտել էր սիրելի կերպար ու տարբեր մոտեցումներ էր փորձում: Ոչ, պարզապես ոչ բոլորին էր հարմար նստել երկար ու անշարժ:
Ես ուրախանում է նստելու եւ ոչինչ չանելու հնարավորությունից, հատկապես, որ նման պահեր Մոսկվայում հազվադեպ էին լինում: Իսկ այդպես ստացվում էր, թե պարզապես նստում ես, բայց իրականում կեցվածք ես ընդունում դիմանկարի համար:
Լինում էր, որ նկարը ստեղծվում էր մեկ սեանսի ժամանակ, լինում էր, որ դրա համար պահանջվում էր մի քանիսը:
Ինձ համար ուշագրավ է երկու դիմանկար, այն որն անվանում են «Աբու Լալա Մահարի», որը Ռուդոլֆը սկզբում «Արեւելյան կերպար» էր անվանել:
Երբ նա աշխատում էր դիմանկարների վրա, հատկապես, երբ մեծ չափի էին լինում, դրանց վրա մեծ էներգիա էր ծախսում, ու դրանից հետո նրան պետք էր լինում լիցքաթափվել: Ու քանի որ ես հաճախ էի լինում նրա մոտ, իսկ Ռուդոլֆն ասում էր, որ ընկերությունը շուրջօրյա հասկացություն է, ես մասնակցում է այդպիսի «լիցքաթափումների»:
Մի անգամ այդպիսի բուռն «լիցքաթափումից» վերադարձանք լուսադեմին, նա ինձ չալմա հագցրեց եւ սկսեց նկարել: Դիմանկարը շատ արագ ստացվեց: Նատաշան՝ նրա կինը, ով նույնպես նկարչուհի էր, եւ ով հեռախոսով հանդիմանանքի տարափ էր սկսել, զինաթափվեց, երբ տեսավ այն: Հարեւանուհին՝ հրաշալի նկարչուհի Իրինա Մեշչերյակովան, նույնպես հիացած էր եւ անգամ ցանկություն հայտնեց ինձ նկարել:
1978 թվականին, Գոգոլի զբոսայգում տեղի ունեցավ Ռուդոլֆ Խաչատրյանի անհատական ցուցահանդեսը, որտեղ ներկայացված էր նաեւ «Արեւելյան կերպարը»: Ինձ մոտ է վազում լեզվաբան Մելվար Մելքոնյանը, ով ինձ հետ «մրցակցում էր» Ռուդոլֆի կողմից ստեղծված դիմանկարների թվով, ու ասում. «Գնանք, տես՝ ինչ են այնտեղ գրել»:
Կարծիքների գրքում գրված էր. «Ինչո՞ւ արեւելյան կերպարը մենք կարող ենք տեսնել միայն ցուցահանդեսում»: «Ես տեսա այդ գեղեցիկ աղջկան, նա երկար կանգնել էր դիմանկարի առջեւ: Գնանք՝ գտնենք, ասենք, որ դա կենդանի մարդու դիմանկար է»:
Աղջկան մենք չգտանք…
Ինձ համար երկրորդ նշանակալի դիմանկարը «Թովմա Անհավատն» էր: Երբ Ռուդոլֆը մտածում էր Քրիստոսի թեմայով եւ որոշել էր սկսել Թովմայից, ընտրեց ինձ: Ես գիտնական եմ, իսկ մենք, որպես կանոն, կասկածանքով ենք վերաբերվում ամեն ինչին: Սա նրա համար փուլային դիմանկար է, քանի որ դրանով է սկսվում նրա ստեղծագործության նոր էջը, այսպես կոչված, «լոնդոնյան փուլը»:
Ռուդոլֆի հետ մենք ընկերություն էինք անում մինչեւ նրա կյանքի վերջը: Մենք երկար զրուցում էինք, երբ նա լինում էր Երեւանում կամ Մոսկվայում, եւ շատ էինք սիրում այդ պահերը: Ընդ որում, դրանք պարզապես խոսակցություններ չէին ինչ-որ բանի մասին: Նման զրույցեր կարող էին տեղի ունենալ Վերածննդի կամ անտիկ շրջանում:
«Ինձ թվում է, որ մենք անսահման տարբեր լինելով՝ լրացնում ենք միմյանց: Մեր հանդիպումները միշտ խթան ու նոր լիցքեր են տալիս՝ մեր հաջորդ աշխատանքների համար», -մի անգամ գրել է նա:
Մի քանի արվեստագետներ կարծում են, որ նկարիչները սկզբում նկարում են, հետո՝ հորինում: Բայց Ռուդոլֆը չէր հորինում, նա գիտեր, որ ներսում, ինչ -որ տեղից արխաիկ մշակութային շերտեր են բացվում: Զարմանալի էր լսել այդ ամենը մի մարդուց, ով ոչ միայն գեղարվեստական, այլ անգամ միջնակարգ կրթություն չուներ: Եւ, հավանաբար, այդ իսկ պատճառով էր խուսափում շատ բաներից գեղարվեստական եւ կենցաղային մակարդակում:
Նրան անհրաժեշտ էր իմանալ միայն այն, ինչ պետք էր իմանալ՝ ամենանվիրական բաներն արտահայտելու համար:
Պավել Ջհանգիրով
Հետևեք NEWS.am STYLE-ին Facebook-ում, Twitter-ում և Instagram-ում
23:16, 25 ապրիլի
Miu Miu-ն դարձել է մոլորակի ամենահայտնի ապրանքանիշը22:19, 25 ապրիլի
Առնոլդ Շվարցենեգերը` Սիլվեստր Ստալոնեի յուրահատուկ ոճի որոշ նրբությունների մասին21:31, 25 ապրիլի
LVMH-ն ավելի շատ դիզայներական ապրանքներ է արտահանում, քան Ֆրանսիան՝ գինի20:20, 25 ապրիլի
Մարկ Ցուկերբերգն ապացուցում է, որ մորուքով տղամարդիկ ավելի գրավիչ են19:27, 25 ապրիլի
Ասիայի ամենահարուստ մարդու որդին շրջում է 1 միլիոն դոլար արժողությամբ Ferrari-ով՝ անվտանգության շարասյան ուղեկցությամբ16:36, 25 ապրիլի
Գուստավ Կլիմտի՝ 100 տարի կորած համարվող նկարն աճուրդում վաճառվել է 30 միլիոն եվրոյով15:22, 25 ապրիլի
Ջենիֆեր Լոպեսը ցուցադրել է Hermes-ի հազվագյուտ Birkin պայուսակը, որն արժե ավելի քան 400,000 դոլար15:05, 25 ապրիլի
Ջազի միջազգային օրը՝ Երեւանում14:55, 25 ապրիլի
Էդի Մերֆիի առաջիկա ֆիլմերից մեկը հետաքննության կենտրոնում է հայտնվել նկարահանման հրապարակում տեղի ունեցած խնդիրների պատճառով14:36, 25 ապրիլի
Իրինա Շեյքը նոր տղամարդ է փնտրում13:15, 25 ապրիլի
Լիլիթ Հովհաննիսյանը հայտնել է, որ իր վերջին տեսահոլովակի զգեստն ինքն է հեղինակել (ֆոտո)12:41, 25 ապրիլի
Քիմ Քարդաշյանը խոստովանել է, որ իր մասին որոշ լուրեր իրականում համապատասխանում են իրականությանը