Տիհանա vibes. Թվում է՝ պարզ հարցեր են, պարզվում է՝ ոչ այնքան

Միխայիլ Շուֆուտինսկին ժամանեց Հայաստան

Տիհանա Vibes. Ընկերները, սեքսը, շաուրման. իսկ ձեզ ի՞նչն է երջանկացնում

Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեն երեւանցիները «Եվրատեսիլում» Լադանիվայի մասնակցությունից

«Օսկար 2024». Լավագույնները, «ամենամերկը», հմայիչ Քենն ու մյուս հիշարժան պահերը

Տիհանա Vibes. Իսկ դուք պատրա՞ստ եք ձեր կնոջ համար այսպիսի «քննություն» հանձնել

«Մենչի վերջը» ստենդափի պրեմիերան, հայտնի հյուրերն ու գլխավոր «մեսիջը»

Տիհանա Vibes. մի քանի շոթ ու դեսից–դենից զրույց Վաչե Երիցյանի հետ

POP NEWS. Շաբաթվա իրադարձությունները` մեկ տողով

«Բարի օր»՝ տաքսիստ Հենդոյի հետ. Մհեր Մխիթարյանի հայտնի կերպարի մասին ֆիլմի պրեմիերան ու կարմիր գորգը

Տիհանա Vibes. Ո՞վ է Նեմրայում ամենաcute-ն ու ամենաsexy-ն

Տիհանա Vibes Արսեն Գրիգորյանի հետ. Ընկերուհի չունեմ, ժամանակ չունեմ

Տիհանա Vibes. Իսկ դուք կկարողանայի՞ք պատասխանել այս հարցերին

Pop NEWS. Շաբաթվա ամենաքննարկված իրադարձությունները

Սիրո տոնը՝ Սիրուշոյի հետ. բացառիկ կադրեր՝ երգչուհու համերգից, որի տոմսերն անմիջապես սպառվել էին

Տիհանա Vibes. փեսացուն հյուսիսից եւ Տրնդեզի խարույկի բոցերը

Kinodaran-ի՝ մեծ աղմուկ հանած «Սուրբը» սերիալը նոր իրականություն է սահմանում Հայաստանում

«2024-ին, վերջապես, կամուսնանանք». Գևորգ Մկրտչյան

«Երբ տեսնում եմ նռով լոգոտիպ, ուզում եմ ձեռքս ատրճանակ վերցնել». Դավիթ Բաբայան

12:12, 12 ապրիլի

Դավիթ Բաբայան, նույն ինքը՝ Դոդո, ռեժիսոր, դերասան, երաժիշտ, գրող... Մարդ, ով նույն վստահությամբ կարող է զրուցել գրական նոր հովերի, ջազի նոր միտումների, այն մասին, թե ինչն է այսօր հրատապ գեղանկարչությունում, գովազդում, քլիփմեյքերական գործում, կինոյում՝ վերջապես... Ի դեպ, լայն հանդիսատեսին Դավիթն, հավանաբար, ծանոթ է մի շարք աշխատանքներով, որոնց հղումները կան տեքստում։ Որտեղի՞ց է այս բազմապրոֆիլությունը։ Շնորհիվ հոր՝ Ռաֆայել Բաբայանի, Դավիթը մեծացել է նկարահանման հրապարակներում, եւ, ինչպես հիմա ընդունված է ասել, մասնակցել է «տուսովկաներին», որոնք թելադրում էին այն ժամանակվա Հայաստանի մշակութային ճաշակը։ Որպեսզի իմանաք. Ռաֆայել Բաբայանը Վ.Պոդպոմոգովի եւ Ս.Անդրանիկյանի հետ միասին վերածնել է հայ մուլտիպլիկացիան, իսկ 1982-ից եղել «Հայֆիլմ» կինոստուդիայի գլխավոր նկարիչը, ձեւավորել է ավելի քան 40 ֆիլմ։ Դավիթը նույնպես բավական պատկառելի պորտֆոլիո ունի. 1988-ին Էդուարդ Հակոբյանի հետ միասին կազմակերպել է Հայաստանում սյուրռեալիզմի առաջին ցուցահանդեսը, վարել Ռուսաստանի հանրային հեռուստատեության (ОРТ) «Կաբարե. բոլոր աստղերը» ռեժիսորական ծրագիրը, Համառուսաստանյան պետական հեռուստա- եւ ռադիոհեռարձակման ընկերության (ВГТРК) «Իվանով, Պետրով, Սիդորով» ծրագրի համահեղինակն էր։ Երկար տարիներ եղել է «Շարմ» ընկերության գլխավոր ռեժիսորը, բազմաթիվ հոլովակների եւ կինոաշխատանքների հեղինակ է։ Ջազային «The fingers by their own» ալբոմի հեղինակն է։ Եվ այսպիսի ամփոփագրից հետո չէինք կարող չհետաքրքրվել.

Դե ինչ, Դավիթ, մշակույթը դո՞ւ ես։

Հաստատ ես չեմ (ծիծաղում է)։ Մարդիկ, որոնք իրենց այդպես են անվանում, մեզանում արդեն կան։ Բայց, ըստ իս, նման բաներ ասելը գերանձեռնհասություն է։ Նման բան կարող են գրել ութերորդ դասարանցի աղջիկներն իրենց շարադրություններում... Ընդհանրապես, մշակույթի մասին կարող է խոսել միայն պատրաստված մարդը։ Այսպիսի արտահայտություն կա. «Արվեստն անօգուտ է, բայց այն անհրաժեշտ է»... Մի խոսքով՝ մշակույթը հաստատ ես չեմ։ Ես մինչ օրս չեմ կարող ինձ համար կողմնորոշիչ ընտրել ստեղծագործության մեջ։ Հայրս միշտ ասում էր. «Այն պահին, երբ իմանաս, որ հասել ես ինչ-որ որոշակի կետի ու քեզ վարպետ կանվանես, գոյությունդ կավարտես արվեստում»... Ահա, կան, ասենք, կոմպոզիտորներ, որոնք 30-40 տարի առաջ մի երգ են գրել ու ապրում են դրանով։ Չեմ հիշում ով է ասել. «Զարմանում եմ 90-ականների սերնդի վրա, երբ ռեժիսորներից որեւէ մեկը կարող էր պատահմամբ ինչ-որ մրցանակ ստանալ Կաննի կինոփառատոնում ինչ-որ արթհաուսային աղբի համար ու այդ ժամանակվանից ի վեր ապրել ահա այդ մրցանակով ու դրանից հետո ոչինչ չանել»։ Դա չի նշանակում, թե արթհաուսը վատ է։ Պարզապես այսօր դրանով անվանում են ամեն տեսակ հալյուցինածին թրիպ։

Այսինքն՝ դու անցյալով չես ապրում...

Ընդհակառակը, ես անգամ փորձում եմ չլսել երաժշտություն, որը վաղուց եմ լսել. այն ինձ հետ է մղում։ Կան, իհարկե, բացառություններ, բայց դրանք ժամանակից դուրս են...

Եվ դու անգամ այն ժամանակների կարոտաբաղձությո՞ւն չունես, երբ թատրոն կար, եւ այլն, եւ այլն։

Չէ։ Անշուշտ, կան լիքը հաճելի հիշողություններ, բայց մենք միշտ ապրել ենք մի ինչ-որ անվերջ թրեշում, իսկ այդ հոսքում փոքրիկ, հաճելի հիշողությունները կորչում են։ Ես երբեք չեմ համարել, թե խորհրդային ժամանակ լավ էր, ավելին՝ դրանից հետո եղել են խայտառակության եւ նվաստացումների տարիներ... Ուստի՝ չէ, ես չեմ կարոտում այդ տարիները։ Անգամ այն, ինչ արել եմ 10 տարի առաջ, ինձ ոչինչ է թվում, նույնիսկ ահավոր։ Թեոդոր Սթերջոնը մի դիտարկում ունի. «Ամեն ինչի իննսուն տոկոսը լիակատար անհեթեթություն է»...

Դու հիմա բավական խռովարար միտք արտահայտեցիր նսեմացումների եւ խայտառակության մասին... Հավանաբար, շատերին դուր չի գա, պատասխանելու բան ունե՞ս։

Թող դուր չգա։ Ես տեսել եմ, թե ինչպես են հույզերի հոսքում ոչնչացրել ժողովրդին։ Ես երբեք չեմ հավատա, թե այն տարիներին լույս չկար։ Դա մանրբուրժուական, բակային ցեղասպանություն էր։ Ես չեմ հասկանում, երբ ասում են. իբր, կներեք, դուք էլի վեց տարի շնչահեղձ եք լինելու, որովհետեւ մենք կյանքի ենք կոչում մի ինչ-որ գաղափար։ Իսկ հետո այդ գաղափարը ավարտվում է չգիտես ինչով, ու պարզվում է, որ այն պետք էր մի տասը մարդու, որոնք դրանից քամել են հնարավոր ու անհնար ամեն բան։ Եվ մեր օրերում մենք ոչ առանց սեթեւեթանքի ազդարարում ենք՝ «լավ ա լինելու», կամ «մի քիչ էլ սպասենք»... Եվ ինձ առավել եւս անհասկանալի է, երբ մեկին սպիտակեցնում են մյուսին սեւացնելու հաշվին. բոլորը պետք է սեւացվեն, որովհետեւ բոլորը նույն կաթսայում էին:

Իսկ այսօրվաններն էլ ե՞ն նույն կաթսայում:

Դե, եթե այսօր փորձում են սպիտակեցնել տերպետրոսյանական ժամանակը, ապա այո. դա ահազանգ է եւ շատ վատ... Երբեք չեմ մոռանա իմ 70-ամյա հորը՝ ժողովրդական նկարչի, որը հիվանդությունից մահանում էր վառարանի կողքին։ Հենց որ հայկական կինոն վերջացավ, նա հիվանդացավ, ինչպես նաեւ նրա շատ սերնդակիցներ... Եվ ես սա երբեք ոչ մեկին չեմ ների, դա նրանց այլասերված, այլանդակ մտածողության, արժեքների խեղաթյուրված սանդղակի արդյունքն է։

Կարծում ես՝ արվեստագետը պետք է քաղաքականությունից դո՞ւրս լինի...

Ես միշտ փորձում եմ լինել քաղաքականությունից դուրս, որովհետեւ այն կարծես բորբոքում լինի։ Ամենաահավորն այն է, որ երբ մարդն ընկնում է դրա մեջ, նրա տագնապի ազդանշանները սկսում են թուլանալ, նա իրականությունն այլ կերպ է ընդունում, շատ բանի համար արդարացում է գտնում... Իմ շրջապատում շատերը կան, ովքեր երեկ խոսում էին բարձր արվեստից, որակյալ երաժշտություն եին լսում, բայց ընկնելով այդ ալիքի մեջ՝ իջել են ցածրատեսակ «շիրպոտրեբի» մակարդակի։ Երեւի կհիշես, թե ինչպես տոնավաճառում կոնյակի շշեր էին վաճառում խաչված Հիսուսի պատկերով, եւ մի շիշ էլ կար՝ սուրբ Մարիամի պատկերով, որի գլխին ցցված էր խցանը...

Ահա այսպիսին է մեր երկրում մեծամասնության ընկալումը արվեստի, մշակույթի մասին. մենք կարողանում ենք լոկ հասարակացնել, մեզ սովորեցրել են, որ, ասենք, կինոն կարող է նմանվել վատ սերիալի եւ դա նորմալ բան է։ Իսկ բոլոր հարաբերությունները, որ տեղի են ունենում տեղական սերիալներում, հիմնվում են սցենարիստների նեղ անձնական փորձի վրա։ Այսօրվա հասարակության ոճը պրոլետարական ֆենթեզին է։ Ոչ ոք չի ցանկանում փոխվել, չէ՞ որ դրա համար մտածել է պետք... Մեր մշակույթի խնդիրն այն է, որ մենք նոր բան չենք արտադրում։ Այսօր ավելի հեշտ է ատել, քան կերտել։ Մենք լռվել ենք ինչ-որ սիմուլյակրների մեջ եւ չենք ցանկանում դուրս գալ դրանցից։

Իհարկե, դա չի նշանակում, թե մենք տաղանդավոր ու մտածող արվեստագետներ չունենք։ Նրանք կան միշտ ու ի հեճուկս. նրանց շնորհիվ մեզ վերջնականապես չի ներծծում պրոլետարական Մալսթրիմը։

Դու ասում ես՝ «մեզ սովորեցրել են, որ կինոն կարող է նմանվել վատ սերիալի»… Ո՞վ է սովորեցրել:

Ընկերս մի անգամ հետաքրքիր բան ասաց՝ նրանք երկրի դիզայնն անում են սեփական բնակարանի վերանորոգման նման: Մարդիկ, որոնք մշակույթի հարցում անչափ քիչ պահանջներ ունեին, որոնք ի սկզբանե ճաշակ եւ գիտելիքներ չունեին, այ նրանք էլ սովորեցրել են, որ կինոն պետք է այդպիսին լինի, իսկ երաժշտությունը՝ այսպիսին եւ այլն: «Ստեղծագործողների» թիվն աճում է, իսկ արդյունքը զրոյական է...

Բայց չէ՞ որ հիմա ասում են՝ իրավիճակ է փոխվել...

Եթե դուք փողոցում թքում եք, ամենեւին կարեւոր չէ, թե ով է իշխանության: Խնդիրն այն է, որ երբ ասում են՝ «լավ ա լինելու», ոչ ոք, ընդհուպ մինչեւ ամենավերեւներում, չեն պատկերացնում, թե դրա հետեւում ինչ կա... Ինչ է իրենից ներկայացնում այդ «լավ ա լինելու»-ն... Մենք ազատ հասարակության մեջ չենք ապրել, իրավունքների մասին պատկերացումներ չունենք, չգիտենք՝ ինչպես այն տնօրինենք: Մենք չափի զգացում եւ սահմանների ըմբռնում չունենք: Մեքենաների շչակների պատմությունը լավ օրինակ է: Մի անգամ անցյալ տարվա ապրիլին միացրին շչակները եւ հիմա մտածում են, որ այդպես միշտ է կարելի:

Լավ, բայց այս երկրում ստեղծագործող մարդն ինչպե՞ս վաստակի, եթե
«պոպսա» չանի՝ կինոյում, երաժշտության մեջ:

Փորձի գտնել ոսկե միջինը, այնպես անի, որ ամոթահար չմնա, կամ աշխատի ինչ-որ սինթեզ գտնել, որից քիչ թե շատ մտածող հանդիսատեսի մոտ անհարմարության զգացում չի առաջանա: Ես իմ աշխատանքում, համենայնդեպս, փորձում եմ հեռու մնալ կիրառական արվեստի մակարդակից...

Դու հենց նոր ասացիր, որ երբ մտածում ես, թե ինչ-որ բանի հասել ես, ապա որպես մասնագետ սպառվել ես: Իսկ դու ինքդ ո՞ւր ես ձգտում:

Պիտեր Գրինուեյն ասել է. «Ես ինձ ամբողջությամբ ռեժիսոր չեմ զգում, ավելի շուտ «հիբրիդ»: Այն, ինչ ինձ իսկապես հետաքրքրում է, կերպարվեստն է եւ գրականությունը... ինձ համար հետաքրքիր է գաղափարներս փոխանցել նկարների միջոցով, վիզուալ միջոցներով: Ես image-maker եմ»: Ճշգրիտ իմ մասին է ասել (ծիծաղում է): Ես ամեն օր փորձում եմ ինչ-որ բան սովորել: Տեղյակ եմ իմ մանրադիտակային հնարավորություններին եւ երբեք չեմ նախաձեռնի բան անել, ինչը չգիտեմ: Որովհետեւ լավ բլոքբասթեր կամ ժանրային կինո ստեղծելու համար թիմ է հարկավոր աննորմալների թվից՝ լավ իմաստով, որոնք ցանկացած խելահեղության եւ փորձարարության պատրաստ կլինեն: Ահա եւ փորձում ես բաներ անել, որոնք իրականությունը թույլ է տալիս, որ հավանաբար իմանամ՝ սա ինձ հետաքրքրում է, եւ ես կաշխատեմ խայտառակ չլինել: Մենք, օրինակ, 3D ֆորմատով «Jazz.Fool Around» անիմացիոն ֆիլմ ստեղծեցինք: Պրոդյուսեր Արմինե Հարությունյանի  հետ հիմա փորձում ենք 12 սերիանոց անիմացիոն ֆիլմ նկարահանել մեծերի երազների մասին. թե ինչպիսի երազ կտեսներ Մայլզ Դեվիսը կամ Հերման Հեսեն, կամ Կաֆկան...

Բայց չէ՞ որ դա շատ նեղ լսարանի համար է...

Այո: Եթե փորձես կոմերցիա անել, դա, միեւնույն է, այն չի լինի, այնպես որ՝ ավելի լավ է լավ անել, բայց նեղ լսարանի համար եւ ընդ որում՝ փորձարկել:

Դու, չէ՞ որ, գիրք ես գրում, ընդ որում՝ վաղուց...

Դա ավելի շուտ երեք զուգահեռ նախագիծ է: Գրելը շատ հնչեղ է ասված: Ճանկռտում եմ: «Ներքին բնակավայրեր» վեպ-մեդիտացիա, նաեւ «Պոետիկ խաբեության բառարան» եւ «Բիսի արժանի հոգեհանգիստ», որը ոչ մի կերպ չեմ կարողանում ավարտել... Կհրատարակեմ այնտեղ ինչ-որ տեղ, այստեղ դա ոչ մեկին հետաքրքիր չէ...  

Սպասիր, դու չէ՞ որ ստեղծագործող մարդ ես, քեզ ճանաչում են եւ հարգում, քո կարծիքը լսում են, բայց բարձրաշխարհիկ «տուսովկաներին», «ոսկե ծրաններում», «հայֆեսթերում» դու առանձնապես չես երեւում (չնայած մեր «արվեստագետները» հանուն փիարի ամեն տեղ գնում են)... Դու կրկին կարծում ես, որ քո գրքերն ու ֆիլմերը այստեղի հանրությանը նույնպես հետաքրքիր չեն: Այդ դեպքում, ո՞րն է այստեղ քո աշխարհագրական ներկայության իմաստը:

Դրա պատճառն այն չի, որ ես լավն եմ, խելացի եմ, իսկ մնացյալ բոլորը՝ ոչ... Ես չեմ սիրում պոնտեր... Բայց այս ամենը մի տեսակ անհարմար, ծուռկող եւ գյուղաքաղաքային է թվում... Եվ եւս մի պահ կա՝ ես սկսել եմ մարդկանցից շատ արագ հոգնել...

Իսկ ի՞նչ ես վերջին անգամ նկարահանել, որ գերհաճելի լիներ:

«Շարմ» ընկերության հետ վավերագրական ֆիլմ ենք նկարահանել սյուրռեալիստ նկարիչ Լեւոն Թութուջյանի մասին: Նա Դալիի եւ Մարգրիթի մակարդակի վարպետ է, մարդ, որը ստեղծել է տաշիզմը (1940-1960-ական թվականների արեւմտաեվրոպական աբստրակցիոնիզմի ուղղություն, որը բծերով գեղանկարչություն է ներկայացնում, որոնք իրականության կերպարներ չեն վերստեղծում, այլ արտահայտում են նկարչի ենթագիտակցական ակտիվությունը – խմբ.)... Ֆիլմ ենք նկարահանել հրաշալի կոմպոզիտոր Արմեն Մարտիրոսյանի մասին:

Երկու տարի առաջ իրականացրինք 12 սերիայով «Հավատի խորհրդավոր ուղին» վավերագրական հեռուստանախագիծը: Ծանրագույն աշխատանքի տարի էր...

Իսկ նոր հոլովակներ կա՞ն:

Ո՛չ: Որովհետեւ ինձ հետաքրքրող երաժշտական կոնտենտ չկա: Իսկ նրանք, ովքեր դա ունեն, միջոցների նեղության մեջ են... Ես իմ աշխատավարձի մասին չեմ ասում, այլ գոնե այն մասին, որ նկարահանման ծախսերը ծածկի: Իսկ ստուդիական հոլովակներ չեմ սիրում, անհրաժեշտ է ստեղծագործական մոտեցում, ռեժիսուրա, դրամատուրգիա, կներեք այս բառի համար՝ մասշտաբ: Բայց ոչ այն ոգով դրամատուրգիան, երբ աղջիկն արտասվում է շքեղ առանձնատանը, իսկ նրա տղամարդը թանկարժեք ավտոմեքենայով այլ ուղղությամբ է ընթանում: Արվեստը մասսկուլտ է դարձել:

Փորձեր չկան, կա միայն տարբեր մակարդակի ոչ բանիմացություն: Երբ տեսնում եմ նռով լոգոտիպ, ուզում եմ ձեռքս ատրճանակ վերցնել: Կամ՝ չեմ հասկանում ինչպե՞ս կարող է թատերական ինստիտուտն ավարտած աղջիկը ամաչել համբույրի տեսարանից: Եթե այդ պահին մտածում ես, թե ինչ կասի հարազատությունդ, այլ գործով զբաղվիր: Կա մեկ այլ ծայրահեղություն էլ: Հիմա շրջանառվում է այնպիսի հիմար հասկացություն, ինչպես «փառատոնային կինոն», որի տակ է գնում ցանկացած աղբ: Նույնիսկ ինստիտուտում հիմա «սովորեցնում» են, որ եթե ինչ-որ բան անհասկանալի է, ապա «փառատոնային կինոյի» կարգին հանգիստ կհամապատասխանի: Անգրագետ մոնտաժ, աղջկական իմաստակություն, պատահական ինտերաղմուկ: Բայց ինչու ոչ մեկը չի սովորեցնում, որ երբ չգիտես կինոյի այբուբենը, ապա այն ամեն դեպքում վատ կստացվի, եւ կարեւոր չէ՝ փառատոնաին է, թե ոչ:

Ոնց որ ամեն ինչ շատ լուրջ ստացվեց: Կուզե՞ս անհանգիստ նապաստակի պարը պարեմ:

Աննա Սաթյան


Հետևեք NEWS.am STYLE-ին Facebook-ում, Twitter-ում և Instagram-ում





  • Այս թեմայով



@NEWSam_STYLE

  • Արխիվ
Որոնել