1926 թվականի աղմկոտ մի երեկույթում ճակատագիրը մեկտեղել էր Հոլիվուդի մի քանի բնակիչների՝ երիտասարդ դերասանուհի Նելլի Լարոյին (Մարգո Ռոբի), մեքսիկացի ներգաղթյալ Մենի Տորեսին (Դիեգո Կալվա), կինոաստղ Ջեք Կոնրադին (Բրեդ Փիթ) և տաղանդավոր երաժիշտ Սիդնի Պալմերին (Ջովան Ադեպո): Նրանց կյանքը սերտորեն կապվելու էր ամերիկյան կինոարտադրության պատմության հետ՝ անցյալի համր կինոյի և ապագայի ձայնային ֆիլմերի միջև ռուբիկոնում:
Դեռևս երիտասարդ ռեժիսոր Դեմիեն Շազելն արդեն հավակնում է ժամանակակից դասականի կարգավիճակին։ Նրա «Մոլուցք» (2013թ.) երաժշտական դրաման և «Լա-լա լենդ» (2016թ.) մյուզիքլն այնքան վստահ և վարպետորեն են նկարահանվել, որ ստիպում են շունչը պահած կռահել, թե ուրիշ ինչի՞ է ընդունակ սկսնակ այս հեղինակը։ Սակայն Նիլ Արմսթրոնգի մասին անհավանական գեղեցիկ և տեխնիկապես անթերի «Մարդը լուսնի վրա» (2018թ.) ֆիլմը նրա կարիերայում այդպես էլ բեկումնային և նոր քայլ չդարձավ։ Եվ հիմա ռեժիսորը վերադառնում է այն թեմային, որով սկսել էր իր կարիերան՝ արվեստին։
«Բաբելոնի» գլխավոր հարցն այն է, թե ինչպես է աշխարհիկ մանր, քաոսային, երբեմն կեղտոտ ու անհրապույր ունայնությունից ծնվում գեղեցիկը։ Ինչպե՞ս կարող էին հավերժ հարբած դերասանները, քմահաճ ռեժիսորները, նկարահանման հարթակի բավարար որակավորում չունեցող աշխատակիցները, ագահ պրոդյուսերները, անվերջ գզվռտվելով ու ոտքի վրա իմպրովիզներ անելով՝ ի վերջո ստեղծել մի գլուխգործոց, որը թողարկվելուց 100 տարի անց էլ չի կորցրել փայլը։
Ինչ-որ իմաստով, արվեստի այս պարադոքսն արտացոլվել է նաեւ Շազելի նախորդ աշխատանքներում, բայց երբեք այդքան շատ աչքի չի ընկել: Եթե «Լա-լա լենդն» ավելի շուտ ասույթ էր ժանրի ներսից (մյուզիքլ, որն իրականում մետամյուզիքլ էր), ապա «Բաբելոնը» ազնիվ մոդեռնիստական էպոս է Հոլիվուդի պատմության ամենադրամատիկ դարաշրջաններից մեկի մասին: Մեր առջև բազմաթիվ կյանքերի գեղադիտակն է՝ «Երազանքների ֆաբրիկայի» ծաղկման շրջանում: Ալկոհոլի, սեքսի և թմրանյութերի ուրախ և խելահեղ կառնավալի հետևում թաքնված են ոչ միայն սրընթաց վերելքի պատմություններ, այլև մարդկային ողբերգություններ, դեպրեսիա, ինքնաոչնչացում: Կինոարդյունաբերությունը ներկայանում է որպես արդյունաբերություն՝ բառի ամենաուղիղ իմաստով. այս համակարգի մարդիկ պարզապես պտուտակներ են, և եթե սայթաքեն, այլեւս հետդարձի ճանապարհ չի լինի: Այս հատկությունը հատկապես դրամատիկ է դրսեւորվում դարաշրջանների փլուզման ժամանակ. համր ֆիլմերի աստղերը պարտադիր չէ, որ աստղ մնան ձայնային ֆիլմերում:
Սակայն Շազելը ոչ միայն եւ ոչ այդքան սոցիալական քննադատությամբ է զբաղվում։ Նրան անկեղծորեն հետաքրքրում է այն ամենը, ինչ կարելի է քամահրանքով հոլիվուդյան կյանքի «կեղծ փայլ» անվանել։ «Բաբելոնի» տոնայնություններն ազնիվ են և ոչ ամենևին դատապարտող։ Ֆիլմը կազմված է դրվագներից, որոնց ոճերը տարբեր են՝ անեկդոտից մինչև երաժշտական տեսահոլովակներ։ Հերոսների ամբողջ կյանքը հեռուստադիտողի առջև անցնում է ինչպես վառ փայլատակումների շարան. ահա՛ կենդանի փղի հետ վայրի խնջույք, ահա՛ ճակատամարտի տեսարանի նկարահանում՝ արյունալի արդյունքով, ահա՛ գանգստերական դիմակայություն։ Երբեմն այն վերածվում է ֆարսի, երբեմն լրիվ գռեհիկ է թվում, բայց Շազելն այնքան խորն է ընկղմված նյութի մեջ, որ հավատում ես, որ ամեն ինչ հենց այդպես էլ եղել է: Այստեղ մանրուքների նկատմամբ ապշեցուցիչ ուշադրություն կա. յուրաքանչյուր կերպար ունի ճանաչելի պատմական նախատիպ, յուրաքանչյուր հագուստ, յուրաքանչյուր դեկորացիա իսկապես բնորոշ է դարաշրջանին։
Իրադարձությունների նման գեղադիտակի հետևում կարելի է կորցնել հերոսների անձնական դրաման, բայց Շազելը ձեռքը զարկերակի վրա է պահում: Կարճ, բայց նկատելի նրբագծերով ռեժիսորը ցույց է տալիս ե՛ւ Ջեք Կոնրադի՝ համր կինոյի աստղի ողբերգությունը, որը տեղ չունի նոր աշխարհում, ե՛ւ իսկապես տաղանդավոր սևամորթ երաժշտի ուղին՝ ռասայական խտրականության ժամանակներում: Հանդիսատեսից միայն պահանջվում է մանրուքների վրա ուշադրություն դարձնել: Ունայնությունից հանկարծակի փայլատակում են արարողների դեմքերը, որոնք մեզ նայում են անցյալից, և անհեթեթ խեղկատականոցից ծնվում են իսկական գլուխգործոցներ, իրական արվեստ։ «Բաբելոնը» կինոյի հանդեպ սիրո ձոն է՝ իր ողջ բազմազանությամբ։
Շազելի տեսլականում այն ավելի երկրային է, քան երբևէ, բայց նաև ավելի կենդանի է ու ցայտուն, քան երբևէ, և, վերջապես, մետաֆիզիկապես գեղեցիկ: Այս արվեստը իսկապես սիրելու համար պետք է հասկանալ դրա երկակի բնույթը: Ռեժիսորը կարծես կոչ է անում իրենց մանր դրամաներով այս հասարակ մարդկանց հետեւում տեսնել այն նույն արարիչ ուժերին, որոնք, ի վերջո, տարիների ընթացքում մեզ իրականությունից փախչող կախարդանք են նվիրելու։ Կինոն ոչ միայն այն է, ինչ մենք տեսնում ենք էկրանին, այլ նաև անհրապույր իրավիճակները կուլիսներում: Եվ դրա մեջ նույնպես կարելի է և պետք է տեսնել իր գեղեցկությունը:
Միակ բանը, որ «Բաբելոնը» չի կարողանում բացատրել, այն է, թե ինչպես է տգեղը դառնում գեղեցիկ, ինչպես է քաոսը դառնում կարգուկանոն, իսկ երկրայինը՝ երկնային։ Նույնիսկ երեք ժամը բավարար չէ: Բայց, ընդհանրապես, հնարավո՞ր է արդյոք այդ հարցին պատասխանել՝ առանց կախարդանքը ոչնչացնելու:
Անտոն Մուխորտով
Հետևեք NEWS.am STYLE-ին Facebook-ում, Twitter-ում և Instagram-ում
20:23, 18 մայիսի
Իվետա Մուկուչյանը գայթակղիչ կերպարով հանդես է եկել հայտարարությամբ (VIDEO)16:23, 18 մայիսի
«Խաչմերուկներ» միջազգային փառատոնը հատեց եզրագիծը15:56, 18 մայիսի
«Ոստիկանները որոշեցին, որ մենք մերկ ենք եւ հեռացրին այնտեղից». Սարիկ Անդրեասյանն ու նրա կինը Իտալիայում հայտնվել են անհարմար իրավիճակում14:11, 18 մայիսի
«Փարաջանովը եւ նորաձեւությունը». Երեւանում բացվել է անվանի կինոռեժիսորի ստեղծագործություններից ոգեշնչված ցուցահանդես12:33, 18 մայիսի
Կապուչինոյի փորձարկում՝ Երեւանում. փնտրում ենք համեղ սուրճ10:23, 18 մայիսի
Բեն Աֆլեքն ու Ջենիֆեր Լոպեսը վերամիավորվել են ամուսնալուծության մասին լուրերի ֆոնին09:00, 18 մայիսի
ՄԱՅԻՍԻ 18-Ի ՁԵՐ ՌՈՄԱՆՏԻԿ ՀՈՐՈՍԿՈՊԸ22:21, 17 մայիսի
Նոր սիրավե՞պ․ Անջելինա Ջոլին Բեռլինում ընթրել է «Վարպետը եւ Մարգարիտան» ֆիլմի աստղի հետ21:31, 17 մայիսի
Բիանկա Սենսորիի ընտանիքը վախենում է, որ Քանյե Ուեսթը նրան «կներքաշի» պոռնոգրաֆիայի մեջ20:05, 17 մայիսի
Չեխիայում կանցկացվեն հայ մշակույթի օրեր19:22, 17 մայիսի
«Բրիջերթոնի» աստղ Նիկոլա Քոգլանը՝ սերիալի հաջողության եւ 3-րդ եթերաշրջանի «բուռն» սեքսուալ տեսարաններից վախենալու մասին16:15, 17 մայիսի
«Հովեր» երգչախմբի առաջիկա համերգը նվիրված է Հակոբ Հակոբյանի 100-ամյակին